Cempedak
CH 28
Klon ini berasal dari Pusat Pembangunan Komoditi Serdang dan didaftarkan pada 1 Jun 1978. Saiz buah sederhana besar dengan berat yang boleh mencapai sehingga 2.5 kg. Ukuran panjang buah adalah diantara 30-76 cm. Kulit buah berwarna kekuningan dan permukaannya berombak sedikit. Isi ulasnya tebal, sangat manis, berbau sangat harum dan berwarna kuning.
Klon ini berasal dari Pusat Pembangunan Komoditi Serdang dan didaftarkan pada 1 Jun 1978. Saiz buah sederhana besar dengan berat yang boleh mencapai sehingga 2.5 kg. Ukuran panjang buah adalah diantara 30-76 cm. Kulit buah berwarna kekuningan dan permukaannya berombak sedikit. Isi ulasnya tebal, sangat manis, berbau sangat harum dan berwarna kuning.
- CH 30
Dikenali dengan nama Kuang 5, berasal dari Kuang, Sungai Buloh, Selangor dan didaftarkan pada 1 Jun 1978. Buah bersaiz sederhana besar (2.5 kg) dan berbentuk lurus. Kulit berwarna hijau, licin dan tidak berbonggol-bonggol. Durinya leper dan lebar. Klon ini mengandungi ulas sederhana besar. Isinya tebal dan berwarna kuning oren.
- CH 33
Buah cempedak ini digelar cempedak 'syin', berasal dari kampung Banggol Lalang, Gurun, Kedah dan didaftarkan pada 15 Ogos 1989. Saiz buah sederhana (2.2 kg) dan berbentuk panjang. Kulit berwarna hijau dan terdapat tompok-tompok berwarna kuning. Durinya hampir-hampir rata. Isi berwarna oren, sederhana tebal, manis dan ira isi yang halus. Bijinya kecil, berbentuk bujur dan leper.
Iklim:
Cempedak sesuai ditanam di bawah iklim yang panas dan lembap. Walau bagaimanapun pokok pada peringkat dewasa tidaklah begitu terjejas sangat oleh keadaan kemarau. Suhu yang sesuai untuk tanamaj cempedak ialah antara 22oC -35oC. Curahan hujan yang optimum untuk tanaman cempedak ialah 2500 mm setahun.
Musim berbuah bagi tanaman cempedak dipengaruhi`oleh musim kering.&lbsp; Kawasan yang mempunyai dua musim kering yang pendek dalam setahun biasanya mempunyai dua kali musim buah dalam setahun. Di kawasan yang hanya mempunyai satu musim kering seperti di Perlis, Kedah, Kelantan dan sebahagian kawasan di Terengganu, pokok cempedak berbuah hanya sekali dalam setahun.
Tanah:
Sesuai ditanam di berbagai jenis tanah dan keadaan tanah yang mempunyai saliran yang baik. pH yang sesuai ialah antara 4.5 6.5. Penanaman di tanah rendah dan mempunyai masalah air bertakung hendaklah dielakkan oleh sebab tanaman cempedak rentan kepada penyakit bakteria yang senang merebak dalam keadaan lembab. Ia paling sesuai di tanah lanar yang mempunyai saliran yang baik. Tanaman ini juga boleh ditanam di tanah yang kurang subur seperti tanah laterit dan tanah pasir sekiranya diberi baja yang cukup. Tanaman yang ditanam di tanah yang tidak subur seperti tanah bris tidak disyorkan memandangkan kos baja yang diperlukan adalah tinggi.
Pokok cempedak boleh tumbuh dengan sempurna di tanah yang mendatar hingga kecuraman tanah 20o. Di kawasan yang mendatar sistem perparitan yang berkesan perlu dibina sebelum penanaman dibuat. Manakala di kawasan yang curamnya melebihi 12o, penanaman berteres atau berpentas perlu diamalkan. Penanaman di terain yang melebihi 20o tidak disyorkan untuk mengelakkan hakisan tanah terutamanya di kawasan yang mempunyai musim tengkujuh yang berpanjangan.
Penyediaan benih tanaman:
Anak pokok cempedak boleh dibiakkan dengan cara cantuman matatunas, cantuman baji dan cantuman sandingan. Cara yang biasa digunakan ialah cantuman matatunas dan cantuman baji (lihat panduan cantuman). Anak pokok penanti perlu disediakan terlebih dahulu di tapak semaian. Benih cempedak atau nangka boleh digunakan sebagai pokok penanti. Biji benih diperolehi dari buah yang matang atau masak. Kebaikan menggunakan biji benih nangka ialah ia boleh diperolehi sepanjang tahun. Sebelum menyemai, kotak semaian yang dilengkapi dengan sistem pengairan perlu disediakan. Pasir sungai yang bersih digunakan sebagai medium semaian. Pasir di kotak semaian hendaklah sedalam 20 cm. Pasir yang boleh digunakan perlu dirawat dengan butir dazomet 99.0% dengan kadar 40 gm/m2 sebulan sebelum biji benih disemai. Rawatan ini bertujuan untuk mengawal kulat tanah, nematoda dan juga dapat memusnahkan biji benih rumpai.
Kawasan penanaman:
Kawasan penanaman hendaklah dibersihkan dengan sempurna sebelum menanam dan diikuti dengan pembajakan bagi kawasan yang mempunyai kecerunan kurang daripada 6o. Amalan ini penting untuk memusnahkan segala rumpai dan membaiki struktur tanah. Di kawasan yang mempunyai kecerunan tanah melebihi 12o, pembinaan teres atau pentas untuk tapak pokok adalah disyorkan bagi mengurangkan masalah hakisan tanah, dan juga memudahkan kerja menanam dan penyenggaraan ladang. Penanaman penutup bumi selepas kerja penyediaan tanah digalakkan kerana ianya boleh membaiki kesuburan tanah dan mengurangkan hakisan.
Bagi tanah yang masam dan mempunyai pH kurang daripada 4.5, pengapuran perlu dijalankan. Secara am, pada tanah lempung kadar yang digunakan ialah 3-5 tan metrik sehektar dan kadar ini berkurangan bagi tanah berpasir. Bagi kawasan yang mendatar, sistem perparitan (parit ladang, parit sekunder, parit utama) perlu disediakan. Bagi tanah lempung jarak 40 meter. Di kawasan tanah datar, parit sekunder sedalam 1.2 m digali dengan jarak lebih kurang 300 m antara satu sama lain.
Penanaman di ladang:
Sebelum tanaman di ladang, anak pokok perlu didedahkan kepada cahaya matahari sepenuhnya secara berperingkat-peringkat bagi mengurangkan kejutan penanaman dan seterusnya mengurangkan peratusan anak pokok yang mati atau terbantut di ladang. Penanaman sebaik-baiknya dijalankan pada awal musim hujan supaya pokok mendapat air dengan secukupnya.
Sistem penanaman:
Sistem penanaman yang diamalkan ialah sistem empat segi sama, sistem tiga segi sama dan sistem siku keluang. Jarak tanaman yang disyorkan untuk cempedak yang ditanam secara tunggal ialah 9 meter antara pokok. Penanaman menggunakan sistem tiga segi akan memberikan kepadatan yang lebih tinggi, iaitu sebanyak 15% dibandingkan dengan sistem empat segi sama.
Sistem siku keluang melibatkan penanaman pokok selingan di tengah-tengah pokok utama yang ditanam mengikut sistem empat segi sama. Pokok selingan merupakan tanaman sementara dan akan dibuang apabila kanopinya mula bersaing dengan tanaman utama. Dengan sistem ini, cempedak ditanam sebagai tanaman sementara berselingan dengan pokok-pokok buah-buahan kekal seperti durian, manggis dan duku langsat. Dengan sistem ini kepadatan pokok cempedak adalah sama dengan pokok kekal. Pokok cempedak perlu dibuang lebih kurang 10 tahun selepas penanaman. (Sila lihat rajah sistem tanaman tiga segi dan empat segi).
Pemangkasan:
Pokok cempedak perlu dipangkas untuk tujuan berikut:-
- membentuk pokok yang seimbang
- memastikan edaran udara yang baik
- memelihara kecergasan pertumbuhan pokok
- mewujudkan dahan yang kuat dan boleh mengeluarkan buah yang banyak dan berkualit
- mengawal ketinggian dan saiz kanopi pokok
Dua jenis pemangkasan perlu dilakukan seperti berikut:-
- Pemangkasan pembentukan
Bertujuan untuk mendapatkan bentuk pokok yang baik setelah pokok berumur 1 1/2 tahun.
(Sila lihat proses cantasan/pangkasan pokok) !
- Pemangkasan penjagaan
Dijalankan sepanjang umur pokok. Ia bertujuan untuk mendapatkan pokok yang subur, seimbang dan produktif. Pemangkasan ini melibatkan penjarangan dahan atau ranting yang rapat, bertindih, bersilang atau lemah membuang tunas-tunas air, dahan-dahan berpenyakit, rosak, patah dan mati.
Jadual Pemangkasan
Umur pokok | Anggaran tinggi pokok | Gerak kerja | Catatan | |
6 bulan | 0.6 m | Memancang kayu sokong. | Pastikan batang pokok adalaah tegak. | |
6 bulan | 1.1 m | Pangkas segala dahan sisi di bawah paras 0.3 meter rapat pada batang pokok. Dahan-dahan sisi di atas paras 0.3 meter yang cergas dan saiznya hampir sama dengan batang utama pokok dicantas separuh dahannya. | Elakkan daripada pemangkasan yang keterlaluan. Pemangkasan yang keterlaluan boleh mengencatkan pertumbuhan pokok. Disyorkan ketinggian paras pemangkasan tidak melebihi 1/3 ketinggian pokok pada ketika kerja pemangkasan dilakukan. | |
1 tahun | 1.6 m | Pangkas segala dahan sisi dibawah paras 0.5 meter. Dahan-dahan sisi lain dijarangkan untuk mendapatkan orientasi dahan yang seimbang. | Pastikan hanya satu batang utama pokok sahaja. Dahan-dahan sekunder (dahan yang muncul dari dahan sisi) yang lemah, bertindih, melempai atau terlalu rapat antara satu dengan lain juga dipangkas. | |
1 1/2 tahun | 2.1 m | Cantas segala dahan sisi di bawah paras 0.7 meter. Dahan-dahan sisi lain dijarangkan untuk mendapatkan orientasi dahan yang seimbang. | Dahan-dahan skunder yang lemah, bertindih, melempai atau terlalu rapat antara satu dengan lain juga dipangkas. | |
2 tahun | 2.5 m | Pangkas segala dahan sisi dibawah paras 0.75 meter. Dahan-dahan sisi lain dijarangkan supaya setiap pokok mempunyai 6-8 dahan sisi yang seimbang. | Dahan-dahan sekunder yang lemah, bertindih, melepai atau terlalu rapat antara satu dengan lain juga dipangkas. | |
2 1/2 tahun | 2.9 m | Pemangkas pembetukan kali terakhir dilaksanakan. Bagi klon (CH 28) yang batang pokoknya jauh lebih dominan dari dahan sisi, batang utama pokok dipangkas pada paras 2 - 2.5 meter. | Ketinggian paras dahan sisi primer yang pertama selepas pemangkasan pembetukan terakhir ialah antara 0.75 hingga 1 meter. Segala dahan sekunder di sepanjang satu meter dari pangkal dahan sisi dipangkas. | |
3 tahun | 3.3 m | Mencantas dahan yang berpenyakit, bertindih, bergeser. Buang segala tunas air. | Pemangkasan penjagaan diteruskan setiap setengah tahun sekali selepas ini. |
Pembajaan
Umur pokok (tahun) | Kadar Baja Kimia (g/pokok/tahun) | Baja Organik (kg/pokok/tahun) | |||
N | P | K20 | Mg | ||
1 | 165 | 163 | 125 | 40 | 10 |
2 | 330 | 325 | 250 | 75 | 10 |
3 | 495 | 488 | 375 | 110 | 15 |
4 | 530 | 520 | 565 | 150 | 15 |
5 | 670 | 650 | 710 | 185 | 20 |
6 | 795 | 780 | 850 | 225 | 30 |
7 | 1,060 | 1,040 | 1,130 | 300 | 40 |
8-20 | 1,325 | 1,300 | 1,415 | 375 | 40 |
Pengurusan air:
Anak pokok yang baru ditanam di ladang perlu disiram sekiranya keadaan tanah adalah kering. Siraman boleh dihentikan apabila anak pokok pulih dari kejutan pindahan ke ladang.
Penjarangan buah:
Untuk mendapatkan hasil yang bermutu tinggi dan buah yang besar, penjarangan buah perlu diamalkan dengan membiarkan hanya satu biji sahaja untuk membesar bagi setiap ranting pendek. Penjarangan buah juga membolehkan pembentukan buah yang seragam saiznya dan juga membantu mengurangkan kerosakan daripada serangan ulat pengorek tanah.
PENYAKIT:
- Mati rosot
Penyakit yang paling serius untuk tanaman cempedak ialah penyakit bakteria yang disebabkan oleh pathogen Erwinia carotovora yang menyerang bahagian dahan dan pangkal pokok. Pada permulaan serangan, daun-daun yang dijangkiti penyakit akan menguning. Bahagian dahan yang diserang mengeluarkan pembesaran damar yang berwarna putih kekuningan. Permukaan kulit menjadi lembut, berair dan berbau busuk. Apabila kulit dikopek, permukaan kayu di dalamnya telah bertukar ke warna perang. Untuk membasmi, cantas dahan-dahan yang diserang dicantas dan bakar. Bagi jangkitan yang telah parah, pokok perlu ditebang dan dibakar. Semua alat yang digunakan untuk memotong dan memangkas pokok hendaklah dibasmi kuman dengan mencelupkannya di dalam alkohol 85% atau formalin 3%.
- Reput putik buah
Serangan kulat Rhizopus artocarpi atas putik-putik buah mengakibatkan putik-putik menjadi hitam dan gugur. Sembur racun kulat seperti cuprous oxide dengan kadar 0.2% bahan aktif dua minggu sekali pada peringkat pembungaan adalah disyorkan.
- Pengorek buah (Margaronia caesalis)
Larva yang baru menetas mengorek dan masuk ke dalam isi buah dan memakannya dan meningalkan lubang di permukaan buah. Bahan buangan atau fras dikeluarkan dari lubang ini. Balut buah dua minggu selepas berputik dengan karung kertas. - Pengorek batang (Apriona flavescens)
Larva mengorek ke dalam batang dan mengambil masa lebih enam bulan untuk matang. Larva akan mengorek terowong di sepanjang ranting hingga ke dahan dan ke batang utama. Ia mengeluarkan frass melalui lubang yang dikorek. Daun dan pucuk menjadi kuning dan kering. ranting dan dahan yang diserang dipangkas dan dibakar. - Lalat Buah (Backtrocera spp.)
Bertelur di dalam buah yang hampir masak. Mengorek dan memakan isi buah. Bungkus buah apabila saiz mencapai 16-18 cm dengan karung kertas. Penggunaan umpan protein promar dicampur dengan racun perosak seperti malathion dan disembur ke daun. Penggan bahan penarik methyleugenol untuk memerangkap lalat buah.
KEMATANGAN BUAH CEMPEDAK
Buah cempedak klon CH 28 akan masak di atas pokok 94 - 105 hari selepas tarikh jambak bunga betina mula berkembang. Buah yang matang dan sesuai untuk dituai apabila salah satu daripada daun pengasuhnya bertukar warna daripada hijau kepada kuning, iaitu 9-14 hari sebelum buah masak di atas pokok. Sekiranya buah dikutip pada peringkat ini, ia akan masak dalam tempoh 4 hari bawah keadaan ambien. Mutu buah didapati tidak terjejas walaupun warna isinya adalah sedikit pucat kalau dibanding dengan buah yang dipetik masak atas pokok.
PENGENDALIAN LEPAS TUAI
- Pengendalaian di ladang
Buah yang dipetik dikumpulkan di dalam bakul rotan atau bakul plastik untuk memudahkan pemunggahan ke atas lori atau treler. Anyaman daun kelapa atau kertas yang membalut buah cempedak dijadikan bahan mencegah geseran buah. Buah yang dipungut tidak didedahkan kepada cahaya matahari dan perlu diangkut ke rumah pembungkusan dengan secepat mungkin.
- Pengedalian di pusat pengumpulan
Selepas dibasuh, buah dikering serta digredkan berdasarkan saiz, kematangan dan kualiti buah secara umum. Buah yang bergred tinggi hendaklah mempunyai ciri-ciri yang seragam, matang, tidak terlalu masak, bersih, rupabentuk yagn menarik, tiada tanda kerosakan oleh penyakit atau perosak, tiada lebam, luka atau kepecahan kulit. Buah yang telah digred kemudian dibungkus dengan kertas sebelum dimasukkan ke dalam bakul untuk dipasarkan. Bagi pasaran jauh, penggunaan kotak 'corrugated fiberboard' yang mempunyai lubang pengudaraan sesuai digunakan untuk mengelakkan buah bertindih atau bergesel.
- Pengangkutan
Buah cempedak yang matang akan mula masak dalam tempoh 4 hari. Oleh yang demikian, hasil buah hendaklah dihantar ke pasar dengan secepat mungkin. Bakul-bakul atau 'corrugated fibreboard' yang diisi dengan buah cempedak perlu disusun di atas lori bagi memastikan pengudaraan yang baik.
ALAT PENYAMPUL PUTIK CEMPEDAK (APC):
Anugerah Inovasi Perkhidmatan Awam Peringkat Jabatan Pertanian 1999
Anugerah Inovasi Perkhidmatan Awam Peringkat Jabatan Pertanian 1999
Secara fisiologinya, pokok cempedak yang matang mengeluarkan bunga pada bahagian batang pokok dan dahan, bermula dari bawah hingga ke bahagian atas pokok sebanyak tiga peringkat dalam setahun. Untuk membungkus putik cempedak pada bahagian batang dan dahan yang di bawah tidak menimbulkan masalah tetapi tidak pada putik yang terbit pada batang dan dahan di bahagian atas disebabkan kedudukannya yang tinggi.
Bagi mengatasi masalah kesukaran membungkus putik yang terbit pada batang dan dahan di bahagian yang tinggi, alat Penyampul Putik Cempedak (APC) telah dicipta. Bahagian utama alat ini ialah rumah penyambut (hopper) yang disambung dengan beberapa bahagian galah untuk menyampul putik cempedak pada ketinggian yang berbeza-beza.
Faedah-faedah daripada penggunaan APC:
- Pengurangan Kos Operasi
Kos operasi menyampul putik cempedak menggunakan APC dapat dikurangkan sehingga 60% kos berbanding dengan kaedah menyampul dengan cara memanjat dan menggunakan tangga. Kos operasi menyampul dengan kaedah memanjat dan menggunakan tangga dianggarkan sebanyak RM1339.30 perhektar manakala kos operasi menyampul dengan APC ialah 762.50 perhektar sahaja. - Penjimatan Masa
APC dapat menjimatkan hampir 51% masa menyampul putik cempedak. Ini berdasarkan masa yang diambil selama 2.63 minit untuk membungkus satu putik cempedak berbanding dengan 5.44 minit dengan kaedah lama. - Pengurangan Kadar Kerosakan Buah
Dengan APC, peratus kerosakan buah cempedak dapat dikurang dari 41.1% kepada 9.43%. - Peningkatan Tahap Penerimaan dan Kepuasan Hati Petani
Harga seunit APC murah, tahan lama, ringan dan mudah alih. Seseorang petani boleh menggunakannya dengan cekap dalam tempoh yang singkat dan seusai digunakan oleh semua petani tanpa mengira peringkat usia. Lebih menarik, APC boleh juga digunakan untuk menyampul putik buah-buahan lain seperti limau bali, mangga dan sebagainya. APC juga menjamin keselamatan petani kerana tidak perlu memanjat pokok cempedak untuk kerja-kerja menyampul selain tidak membebankan petani untuk membawa tangga merata-rata di sekeliling dusun.
Alat Pembungkus Cempedak (APC)
Komponen-komponen APC dan fungsi setiap komponen:
- Sarung plastik penyampul
Untuk menyampul putik cempedak. Saiz 12 x 18" (cerah) - 1 kg. - Gelang getah
Untuk mencerut plastik pada tampok putik cempedak. Gelang getah ukuran lilitan 3" - Lengkang penahan
Untuk memegang plastik sebelum dilekatkan ke putik cempedak - Paip PVC nipis 3" garis pusat x 1 1/2" lebar - Hopper (rumah penyampul)
Struktur utama 80mm x 40mm - PVC reducer. - Jejari plastik
Memudahkan plastik penyampul dipisahkan dan hopper dan lekat di putik cempedak. Boleh gunakan bahan terpakai saiz 1 x 3 cm x 14 cm panjang - Hose Clipse
Untuk memegang jejari plastik kepada tapak hopper. Saiz 5 (95-115 mm garis pusat) - Spring dan Dawai
Spring lembut untuk menggerakkan lengkung penahan ke atas dan ke bawah.
Saiz 30mm x 8 mm garis pusat (2 unit spring dan 2 unit dawai) - Tali Penarik
Untuk menarik dawai pemegang diperbuat dari tali nylon. - Adjustable collar
Untuk memberikan gerakan ke kiri dan kanan dan pusingan sehingga 360 darjah.
PVC tank connector 3/4' - 1 unit
PVC faucet connector 3/4" - 1 unit
PNC reducer 3/4" x 1/2" - 1 unit - Galah
Meninggikan alat penyampul putik cempedak mengikut paras putik cempedak di pokok, diperbuat daripada alluminium hollow pipe 3/4" garis pusat x 5' panjang (2 batang).
Perhatian!
Alat APC ini telah dicipta oleh pasukan kerja Pejabat Pertanian Daerah Mersing, Johor dengan kos operasi Inovasi ini telah memenangi Anugerah Inovasi Jabatan Pertanian 1999 anjuran MAMPU.
Durian
Di Malaysia, buah durian dibiarkan luruh sendiri setelah masak dan dipungut setiap hari. Pada awal dan penghujung musim, buah dipungut sekali sehari (pada awal pagi) kerana bilangan buah yang luruh adalah sedikit. Pada pertengahan musim, buah perlu dipungut dua kali sehari (pagi dan petang) kerana bilangan buah yang luruh memuncak. Di Thailand, buah durian dipetik daripada pokok pada peringkat matang dan buah kemudian diperam hingga masak. Penuaian dengan cara ini membolehkan buah disimpan lebih lama dan dihantar ke pasaran yang lebih jauh. Adalah dijangkakan pada masa akan datang, cara penuaian seperti ini akan menjadi amalan biasa di Malaysia. KEPERLUAN ASAS TANAMAN
KLON-KLON YANG DISYORKAN
SISTEM CAMPURAN DAN KOMBINASI KLON-KLIN DURIAN Pada amnya, adalah disyorkan bahawa 3-5 klon ditanam bagi sesuatu dusun durian komersil untuk pendebungaan dan pasaran. Bagi sesuatu kawasan klon-klon yang disyorkan adalah terdiri daripada 3 kategori seperti berikut:-
Klon UtamaBagi sesuatu dusun komersil, perlu ada klon utama yang terdiri daripada 50-70% daripada jumlah pokok yang ditanam. Dalam keadaan tertentu dua klon utama boleh ditanam. Klon-Klon Subsidiary Selain daripada klon utama, 2-4 klon subsidiary perlu ditanam untuk tujuan pendebungaan dan juga untuk pasaran. Klon-klon ini terdiri dari senarai klon-klon durian yang disyorkan. Klon-klon Tempatan Klon-klon tempatan merupakan klon-klon yang banyak terdapat dan terbukti berprestasi baik di sesuatu kawasan setempat. Pemilihan klon-klon ini adalah bebas dan terpulang kepada kehendak pekebun. Biasanya pekebun boleh menanam 5-20% klon-klon tempatan. Penanaman klon-klon durian mengikut kesesuaian tempat adalah seperti berikut:-
PENANAMAN
Anak benih tanaman durian yang sihat, subur dan tuleh boleh diperolehi daripada pengeluar-pengeluar benih tanaman yang berwibawa. Bahan Tanaman Lanjut (Advanced Planting Material) merupakan benih durian cantuman yang tumbesarannya dijaga hingga ketinggian pokok melebihi 150 cm. Umur benih tanaman lanjut bagi durian dapat mengurangkan peratus kematian. Pertumbuhan pokok juga cepat dan tidak memerlukan perlindungan pada awal penanaman. Penyediaan benih tanaman lanjut bagi durian ini dibuat dengan menukar polibeg kecil kepada polibeg besar. Polibeg 30 cm x 45 cm biasa digunakan. Tanah campuran baru dimasukkan semasa penukaran polibeg. Pokok benih yang telah siap diubah perlu dijaga rapi dengan cukup pembajaan dan penyiraman di bawah sedikit lindungan. Benih tanaman lanjut durian perlu dibuat penyesuaian atau perlasakan (hardening) sebelum diubah ke ladang. Menanam durian klon D24 dengan menggunakan bahan tanaman lanjut didapati peratus kehidupannya adalah tinggi dan tumbesarannya lebih aktif. PEMBAJAAN Pokok durian yang masih muda seelok-eloknya dibaja 4-6 kali setahun dengan kuantiti baja yang sedikit pada setiap kali pembajaan dilakukan. Bagi pokok matang pula, kadar baja ditambah dan kekerapan membaja 3-4 kali setahun. Cara pembajaan yang paling mudah adalah dengan menabur baja di bawah kanopi pokok sehingga terkeluar sedikit dari hujung kanopi. Teknik ini adalah sesuai untuk kawasan mendatar, di teres atau di tapak gajah. Bagi kawasan yang curam, pembajaan secara poket adalah disyorkan dengan membubuh baja ke dalam lubang sedalam 10 cm yang digali di sekitar kawasan hujung kanopi pokok sebanyak 4 penjuru. Lubang tersebut ditimbus kembali dengan tanah. Tempoh masa yang paling sesuai membaja pokok durian yang telah matang ialah selepas musim buah sehingga satu bulan sebelum musim bunga. Masa yang paling sesuai ialah pada awal atau akhir musim hujan agar baja yang diberikan dapat diserap oleh pokok dengan seberapa banyak. Pembajaan pada musim kemarau perlu dielakkan kecuali sistem pengairan yang baik dapat diwujudkan. Pengapuran amat penting bagi mendapatkan pH yang optimum bagi tumbesaran pokok durian. Pengapuran adalah disyorkan dengan menggunakan GML (Ground Magnesium Limestone) pada kadar 5 kg/pokok/tahun untuk pokok dewasa. Kadar pembajaan bagi pokok durian adalah seperti berikut:-
PEMANGKASAN Pokok durian memerlukan cantasan yang bersistematik bermula dari peringkat awal pertumbuhan bagi mendapatkan bentuk pokok yang mempunyai satu batang utama yang tegak ke atas serta banyak dahan primer tersusun seimbang pada batang utama pokok. Kerja-kerja membentuk pokok hendaklah dilakukan secara berterusan bermula dari 3-6 bulan selepas tanam. Pada peringkat ini dahan-dahan primer yang berlebihan dan bersudut kecil hendaklah dibuang kerana ianya bersaing dengan batang utama dan akan memberi masalah kelak. Apabila pokok telah membesar, dahan-dahan yang mencecah tanah, terlalu rapat, bertindih dan bersudut sempit hendaklah dibuang. Dahan-dahan yang berpenyakit juga perlu dibuang dengan segera bagi mengelakkan dari berjangkit ke dahan yang lain. Dahan perlu dipotong seberapa dekat yang boleh dengan dahan/batang asal. Bekas potongan perlu dirawat dengan racun kulat agar bahagian yang luka tidak dijangkiti penyakit. (Sila lihat panduan memangkas/mencantas pokok). Klik ! PENGURUSAN AIR Air merupakan salah satu daripada keperluan asas untuk tanaman durian selain daripada udara dan tanah. Keperluan air merupakan salah satu faktor utama untuk meningkatkan tumbesaran pokok dan pengeluaran buah durian. Dengan adanya pengurusan air yang berkesan, pengeluaran hasil dapat dipertingkatkan kepada 50%. Selain daripada itu, ia juga dapat mengurangkan kematian pokok terutamanya di peringkat awal pertumbuhan. Terdapat beberapa jenis sistem pengairan yang boleh digunakan untuk tanaman durian. Diantaranya adalah sistem pengairan titis, sistem pengairan mikro dan sistem pengairan renjis. Pemilihan jenis sistem pengairan bergantung kepada kedapatan sumber air, kualiti air, bentuk muka bumi, kecerunan dusun, perbezaan aras tertinggi dan terendah serta modal kos pembangunan. Secara am, sistem pengairan yang sesuai digunakan untuk membangunkan industri dusun durian adalah sistem pengairan titis. Jika dibanding dengan sistem pengairan yang lain, sistem pengairan titis adalah sangat cekap dan tidak mahal dari segi kos pembangunan, pengendalian dan penyelenggaraan. Selain daripada menyalirkan air kepada tanaman durian, kegunaan sistem ini juga boleh dipelbagaikan untuk tujuan membaja, mengawal kelembapan tanah, mengawal suhu di dalam tanah dan di dusun. Sistem pengairan sangat diperlukan semasa pokok durian telah matang, terutamanya semasa pokok berbunga dan berbuah. Kegunaannya boleh diperluaskan kepada menjalankan kerja pembajaan, mengawal kelembapan tanah, mengawal suhu persekitaran dusun dan di dalam tanah. Komponen utama yang terdapat di dalam sistem pengairan titis adalah sumber air, rumah pam, enjin/motor-pam, penyuntik baja, alat penapis, sistem paip, tiub high density polythene dan tiub low density polythene. Rekabentuk sistem pengairan bagi setiap dusun durian bergantung kepada potential evapo-transpiration rate, jenis tanah, bentuk muka bumi, kecerunan dusun, jenis tanaman, jarak tanaman, jenis paip dan tiub, jenis penyebar, perbezaan aras tertinggi dan terendah serta sistem pengendalian. Dalam operasi sistem pengairan titis, fator utama yang perlu diambilkira adalah kualiti air. Walaupun alat penapis yang digunakan mempunyai kemampuan menapis sehingga 250 mesh, masih lagi terdapat partikel halus di dalam air yang boleh menembusi sistem penapisan dan mengakibatkan sistem pengairan titis tersumbat. Oleh yang demikian, rawatan di kawasan sumber air adalah sangat mustahak untuk mengurangkan kos penyelenggaraan. Pengairan untuk tanaman durian selalunya dibuat pada sebelah pagi dan petang. Ini adalah untuk mengelakkan penyejatan yang berlaku di waktu tengahari, meningkatkan kecekapan pengairan dan menentukan supaya air yang dibekal bukannya air panas yang terkena kepada cahaya matahari. Bagi kawasan durian yang ditanam di tempat yang curam, masalah saliran timbul pada permulaan kawasan tersebut dibuka. Penebangan pokok-pokok dan pembersihan kawasan akan mendedahkan tanah tersebut kepada hujan dan menyebabkan hakisan tanah berlaku. Oleh itu adalah disyorkan bahawa kerja-kerja penyediaan permukaan tanah dibuat pada musim panas. Sekiranya teres dibuat di kawasan tanah curam yang telah dibuka, penanaman penutup bumi hendaklah dibuat dengan segera bagi mengawal hakisan tanah. PENJARANGAN BUAH Penjarangan buah adalah penting untuk mendapatkan saiz buah yang seragam, bentuk buah yang menarik untuk pasaran, mengelakkan serangan serangga dan mengurangkan beban pada dahan dan pokok serta mengelakkan dahan serkah dan mengurangkan persaingan tumbesaran pada buah. Penjarangan buah boleh dijalankan 3-4 minggu selepas bunga mekar apabila putik buah telah mencapai ukuran diantara 5-6 cm. Penjarangan buah dilakukan dengan membuang buah yang mempunyai ciri-ciri seperti berikut:-
Penjarangkan dilakukan dengan menggunakan sabit kecil yang tajam dan diikat pada galah. Durian peka kepada beberapa penyakit pada semua peringkat pertumbuhannya dan boleh mengurangkan hasil atau mengakibatkan pokok mati. Antara beberapa penyakit utama pada tanaman durian cara kawalannya adalah seperti berikut:
KAWALAN RUMPAI Kaedah kawalan menggunakan racun rumpai adalah lebih efektif, praktikal dan ekonomik untuk mengurangkan saingan rumpai, kehilangan hasil dan menjimatkan kos pengeluaran. TEMPOH DILARANG MENGUTIP HASIL Penggunaan racun perosak hendaklah diberhentikan sebelum mengutip hasil berpandukan kepada tempoh dilarang mengutip hasil seperti berikut:-
KEMATANGAN DAN PENUAIAN BUAH Untuk memetik buah durian pada peringkat matang, terdapat beberapa panduan umum yang telah dibentuk sebagai indeks kematangan buah durian. Walau bagaimanapun tidak semua indeks ini sesuai untuk semua jenis durian. Indeks kematangan tersebut adalah seperti berikut:-
Tempoh Kemasakan Buah Durian
Buah durian yang telah matang, dipetik dengan memotong tangkai buah 3-4 cm ke atas dari zon absis. Tangkai buah biasanya dipotong dengan pisau tajam atau gunting. Buah yang telah dipetik tidak boleh diletakkan di atas permukaan tanah tanpa dialas bagi mengelakkan pencemaran kulat semasa penyimpanan. Seelok-eloknya buah tersebut terus diletakkan di dalam bakul atau bekas yang sesuai. Bagi pokok yang tinggi, buah boleh dipetik dengan menggunakan tangga atau memanjat pokok tersebut. Bagi mengelakkan buah terjatuh ke tanah, buah yang dipetik dimasukkan ke dalam bekas kecil seperti baldi dan kemudian diturunkan dengan tali. Seorang pekerja lain perlu berada di bawah pokok untuk menyambut buah tersebut dan dimasukkan ke dalam bakul mengumpul. Buah juga boleh diturunkan dengan tali sebiji demi sebiji dengan mengikatkan tali pada tangkainya. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sekiranya anda bercadang untuk menanam durian, ada beberapa perkara yang perlu diberi perhatian. Pertamanya anda perlu menentukan jenis klon durian yang sesuai untuk ditanam. Selepas itu sudah tentu anda memikirkan bagaimana dan di mana hendak mendapatkan anak benih durian yang bermutu. Tempat Membeli Terdapat banyak tempat yang ada menjual anak benih durian contohnya pasar malam, pasar tani, gerai pameran, tapak semaian dan sebagainya. Anda boleh membeli di mana sahaja yang anda fikirkan mudah untuk berurusan, tetapi anda juga harus memastikan adakah tempat yang anda beli itu menjual anak benih yang tulen. Adakah penjual yang menjual benih itu boleh dipercayai atau sebaliknya (atau hanya mementingkan keuntungan semata-mata). Dinasihatkan anda membeli anak benih durian di tapak semaian yang telah lama menceburkan diri dalam perniagaan anak benih. Selain untuk mendapatkan bekalan anak benih daripada mereka, anda juga boleh mendapatkan tunjuk ajar dalam beberapa perkara terutamanya cara menanam durian dan sebagainya. Sewaktu berada di tapak semaian adalah lebih baik anda meninjau di sekitar tempat itu untuk menentukan anak benih yang dijual adalah anak benih yang dikeluarkan oleh semaian itu sendiri. Kadangkala terdapat juga pengusaha tapak semaian menjual anak benih yang dibeli dari tempat lain. Sekiranya perkara seperti ini berlaku, sudah tentulah penjual itu tidak dapat menentukan benih yang dijualnya itu benar-benar tulen. Perhatikan juga anak-anak benih yang terdapat di tapak semaian itu bebas daripada penyakit akar dan lain-lain penyakit yang berbahaya. Kaedah penyediaan anak benih Kebanyakan anak benih durian dijual di dalam polibeg yang telah dibuat cantuman anak benih daripada tunas induk klon (baka) yang terpilih. Biji-biji durian yang disemai di atas batas semaian akan dipindahkan ke dalam polibeg setelah berumur 4 bulan. Anak durian yang berada di dalam polibeg akan diberi penjagaan yang sempurna selama satu bulan sebelum boleh dibuat cantuman. Anak benih yang telah dicantum hendaklah dijaga dengan baik selama 3 bulan sebelum boleh dijual kepada pembeli. Pembiakan anak benih durian boleh dilakukan dalam dua keadaan iaitu di kawasan terbuka dan di bawah naungan. Kebanyakan pengusaha tapak semaian lebih berminat membuat pembiakan anak benih di bawah naungan kerana penjagaannya tidak rumit berbanding dengan keadaan di kawasan terbuka. Pembiakan anak benih di kawasan terbuka memerlukan penjagaan yang rapi terutamanya dalam kerja-kerja penyiraman. Anak benih yang disediakan di bawah naungan biasanya kelihatan lebih subur, daun hijau cerah tetapi pokoknya agak lembut dan perlu diberi sokongan (kayu pancang). Manakala anak benih durian yang disediakan di kawasan terbuka didapati daunnya lebih kecil dan berwarna hijau pekat. Fizikal pokoknya kelihatan lebih tegap dan tumbuh menegak. Kepada pembeli anak benih durian disyorkan supaya memilih anak-anak durian yang dibiakkan di kawasan terbuka kerana pertumbuhan anak benih ini agak lasak dan mudah menyesuaikan diri apabila ditanam di ladang. Sewaktu menanam di ladang anak benih ini tidak perlu diberi naungan. Ini sudah menjimatkan perbelanjaan menanam. |
Duku Langsat
Duku-langsat ialah hasil kacukan semulajadi di antara duku dan langsat. Di Malaysia, pokok ini hanya tumbuh di beberapa kawasan di Terengganu terutama sekali di tebing-tebing Sungai Terengganu dan Sungai Telemong dalam daerah Kuala Terengganu. Pokok-pokok yang ada merupakan warisan dan generasi yang terdahulu sejak seratus tahun yang lalu.
Rupa bentuk dan warnanya sama seperti langsat, cuma kulitnya tebal sedikit, tidak bergetah dan rasanya manis. Di Terengganu, buah ini dikenali sebagai 'duku' tetapi ini tidaklah tepat.
JenisOleh kerana duku-langsat membiak melalui biji benih, maka terdapat berbagai-bagai perbezaan daripada segi bentuk, jenis dan beberapa ciri yang lain. Walau bagaimanapun, jenis-jenis duku-langsat ini mempunyai ciri-ciri yang agak sama dan rasanya manis. Kelon-kelon yang telah didaftar oleh Jabatan Pertanian ialah Du1, Du2, Du3, Du4 dan Du5.
IklimDuku-langsat memerlukan iklim tropika iaitu panas dan lembab di sepanjang tahun. Ia tahan pada cuaca kering dan musim hujan yang biasa berlaku di Terengganu.
TanahPokok ini tumbuh dengan subur di kawasan yang berhampiran dengan sungai. Duku-langsat sesuai ditanam di tanah yang berpasir, mempunyai saliran yang baik dan berkeadaan lembab. Pertumbuhannya kurang subur di tanah yang menakung air dan mempunyai paras air yang tinggi.
Cara Menanam
- Membiak:
Pembiakan tampang bagi duku-langsat belum lagi diamalkan secara meluas kerana pembiakan begini telah didapati kurang berjaya. Cara yang biasa dilakukan oleh petani-petani ialah mengambil anak-anak duku-langsat yang tumbuh sendiri di bawah pokok induk sebagai bahan tanaman. Anak-anak duku-langsat sesuai ditanam di dusun atau ladang setelah berumur dua tahun.
- Menanam:
Jarak tanaman yang disyorkan ialah diantara 9.0 - 12.00 meter. Selalunya duku-langsat yang tumbuh sendiri hidup subur di celah-celah pokok lain. Anak-anaknya dibiarkan tumbuh di bawah pokok-pokok yang matang. Purata jarak di antara pokok yang telah matang dianggarkan sejauh 4.5 meter.
Penjagaan
- Naungan:
Pokok ini memerlukan keadaan yang redup, sejuk dan lembab di sepanjang masa. Di Terengganu, duku-langsat tumbuh diantara pokok buah-buahan lain yang memberi naungan. Di bawahnya pula terdapat semak-samun atau pokok-pokok kecil yang sentiasa menutupi tanah supaya sejuk. Dusun yang kurang dinaungkan akan merendahkan hasil kerana keadaan yang lapang dan terbuka menyebabkan pokok mudah diserang penyakit matirosot.
- Membaja:
Mengikut tinjauan yang dibuat, duku-langsat tidak memerlukan penjagaan yang rapi seperti membaja, merumput atau mencantas. Hasil yang tinggi ditentukan oleh tanah yang subur; kawasan yang sesuai dan naungan yang mencukupi. Mungkin pokok-pokok naungan ini membantu memperkayakan baja organan yang terkandung dalam tanah hasil daripada bahan-bahan tumbuhan yang reput. Bahan baja semulajadi ini seterusnya mengurangkan keperluan baja tambahan bagi duku-langsat.
Memungut Hasil:
Pokok duku-langsat biasanya mula berbuah setelah berumur 12 tahun. Duku-langsat berbuah setahun sekali dan kadang-kadang terdapat juga buah di luar musim. Pokok berbunga dalam bulan Jun dan mengambil masa 4 bulan sehingga buah masak. Ini bermakna buah mula dipetik dalam bulan Oktober hingga November. Hasil yang diperolehi dari satu pokok yang berumur 50 tahun ke atas biasanya ialah 240 - 300 kg (4-5 pikul) semusim. Bagi satu pokok buahnya habis di petik dalam masa 2-4 minggu.
Cara Mengutip Hasil:
Waktu mengutip hasil yang paling sesuai ialah di antara pukul sepuluh hingga sebelas pagi dan pukul tiga hingga empat di sebelah petang. Pada waktu-waktu ini, buah-buahnya telah kering dari embun dan cuaca yang redup dapat mengelakkan buah dari pecah. Pemetik buah terpaksa memanjat dan memetik gugusan-gugusan buah. Memetik hendaklah dilakukan dengan berhati-hati supaya tidak mencederakan tampuk buah di dahan-dahan kerana bunga-bunga di musim akan datang akan dikeluarkan di tampuk-tampuk yang sama. Buah yang dipetik dimasukkan ke dalam bakul atau kain sarung dan dihulur ke bawah dengan tali. Setelah dikumpul, buah yang kurang bermutu atau pecah diasingkan dari buah yang elok dan dimasukkan ke dalam guni-guni untuk dijual kepada peaih atau pemborong.
Pasaran:
Harga duku-langsat bergantung kepada hasil yang diperolehi dan musim buah-buahan yang lain. Jika terdapat banyak buah-buahan lain di pasaran, harganya rendah sedikit. Harga buah yang ditolak kepada peraih-peraih ialah lebih kurang RM90.00 bagi 60.5 kg (1 pikul) sewaktu dalam musim atau RM140.00 bagi 60.5 kg di awal musim. Oleh kerana duku-langssat digemari ramai dan bekalannya pula terhad, buah ini tetap mendapat harga yang memuaskan dan menguntungkan pekebun-pekebun.
Masalah:
Masalah utama yang sering dihadapi oleh tuan-tuan punya dusun duku-langsat ialah kekurangan tenaga untuk memetik buah. Buah-buah yang telah masak mestilah dipetik dengan segera kerana warnanya akan bertukar menjadi perang dan seterusnya hitam dalam masa beberapa hari setelah masak. Buah yang begini kurang bermutu dan rendah harganya. Untuk mengatasi masalah ini, pekebun-pekebun terpaksa mengupah pemetik-pemetik buah untuk mengutip hasil dengan bayaran lebih kurang RM15.00 bagi setiap 60.5 kg buah yang dipetik.
Pengendalian Lepastuai
Sepanjang yang diketahui duku-langsat merupakan sejenis tanaman yang tidak memerlukan penjagaan yang rapi tetapi hidup subur dalam keadaan yang sesuai. Namun begitu, penyelidikan selanjutnya seperti pembiakan secara tampang, pengurangan masa yang diambil untuk mula berbuah, penggalakan pengeluaran bunga di luar musim, pengawalan musuh-musuh utama, cara memangkas yang betul dan pembajaaan yang sesuai diamalkan perlulah dijalankan. Dengan cara ini dapatlah bekalan duku-langsat ini memenuhi permintaan pembeli-pembeli yang akan bertambah di masa hadapan.
|
Setakat ini belum ada klon yang disyorkan untuk penanaman. Walau bagaimanapun, pokok dokong kering yang didapati tulen dan bermutu, berhasil tinggi serta mempunyai ciri-ciri rintangan terhadap musuh dan penyakit dikenalpasti untuk mendapatkan biji sebagai sumber benih tanaman.
Terdapat tiga jenis dokong yang agak berlainan dari segi ciri dan kualiti buah, iaitu dokong kering, dokong air dan dokong biji atau dokong butir. Perbezaan diantara ketiga-tiga adalah seperti berikut:-
- Dokong Kering
Ditanam secara komersial kerana buah sangat manis, kulit tidak bergetah, kandungan biji yang rendah dan kebanyakan biji adalah keset. Buahnya tersusun rapat di tangkai.
- Dokong Air
Kandungan air dalam buah jenis ini adalah tinggi. Air akan terpancut keluar apabila kulit ditekan. Isi buah kurang manis jika dibandingkan dengan isi buah dokong kering. Kulitnya nipis tetapi bergetah. Tidak ekonomik ditanam secara komersial kerana nilai dan sambutan pasaran adalah rendah.
- Dokong Biji / Dokong Air
Setiap ulas mengandungi satu biji benih yang besar dan bernas. Isinya sangat nipis, tidak berair dan rasanya masam-masam manis. Kulitnya lebih tebal dari dokong kering dan dokong air dan tidak bergetah. Buah tidak mempunyai nilai komersial tetapi bijinya boleh diguna sebagai sumber benih pokok penanti.
Penanaman
Dokong boleh dibiak dengan tiga cara, iaitu anak pokok biji, anak pokok cantuman baji dan keratan.
Dokong boleh dibiak dengan tiga cara, iaitu anak pokok biji, anak pokok cantuman baji dan keratan.
- Penyediaan anak pokok dari biji
Buah dari pokok dokong kering berkualiti yang telah dikenalpasti diambil untuk mendapatkan bijinya. Biasanya sekilo buah akan menghasilkan 4-6 biji yang besar dan bernas. Hanya buah yang besar dan bentuk tidak seimbang sahaja yang ada biji besar dan dipilih sebagai sumber untuk mendapatkan biji.
Biji buah dibuang dan bijinya dibersihkan dan disemai dalam kotak pasir yang telah disediakan lebih awal dan diberi rawatan racun kulat. Biji ditanam sedalam 1 cm dan diletak secara mendatar. Tutup biji-biji ini dengan pasir dan berikan lindungan dari cahaya matahari. Siram 2 kali sehari. Satu biji boleh mengeluarkan lebih dari satu anak pokok. Dalam tempoh 8-10 minggu, anak pokok yang cergas boleh diasingkan dari pokok kecil lain dalam satu biji dan diubah ke polibeg. Anak pokok yang masih kecil boleh disemaikan kembali ke pasir sehingga ia mencapai tahap dua helai daun sebelum diubah ke polibeg. Selepas 8-10 bulan didalam polibeg, anak pokok semaian dokong akan mencapai peringkat umur untuk ditanam, iaitu ketinggian melebih 20 cm dan sekurang-kurangnya 8 helai daun. Untuk mempercepatkan tumbesaran dan mengurangkan tempoh di dalam polibeg ini, semburan dengan baja foliar seminggu sekali adalah disyorkan.
- Penyediaan anak benih secara tampang (cantuman baji)
Semua spesies dalam genus Lansium boleh digunakan sebagai pokok penanti. Langsat dan duku Kelantan (duku Dewan) merupakan pokok penanti yang paling sesuai. Pokok penanti berumur 1-2 tahun, mempunyai batang bergaris pusat 6-8 mm serta sihat dan tidak berpenyakit boleh dipilih untuk cantuman baji. Daun pokok penanti dibuang, batangnya dipotong pada paras lebih kurang 10 cm dari paras tanah dan kemudian dibelah tengah sedalam 2 cm dengan menggunakan pisau tajam.
Pucuk dari pokok dokong kering yang terpilih, bergaris pusat 6-8 mm, mempunyai 3-4 mata tunas, panjang antara 15-20 cm dan sekurang-kurangnya dua helai daun hendaklah digunakan. Daun besar boleh dikerat supaya tinggal 1/2 - 1/3 saiz asal untuk mengurangkan perpeluhan. Pucuk yang baik ialah separuh keras. Pangkal pucuk dipotong runcing sepanjang 2 cm berbentuk 'V'. Masukkan ke dalam belahan di pokok penanti. Untuk memastikan kejayaan cantuman, kambium dari pucuk dan pokok penanti mesti bertemu. Tempat cantuman ini diikat dengan tali rafia dengan kuat. Siram air hingga polibeg betul-betul lembab. Tutup dengan beg plastik untuk mengekalkan kelembapan. Selenggarakan selama 4-6 bulan sebelum ia sesuai ditanam di ladang. (Lihat rajah cantuman baji)
- Penyediaan anak benih secara keratan
Dokong boleh dibiak dengan cara keratan, akan tetapi teknik ini belum diamalkan secara meluas. Pucuk-pucuk yang keras dari pokok dokong kering terpilih boleh digunakan. Pilih keratan berukuran lebih kurang 20 cm panjang dan bergaris pusat 6-8 mm mempunyai 2-3 ruas buku dan juga 2-4 helai daun. Keratan dibuat di bawah buku daun 1/2-1/3 bahagian daun-daun dibuang supaya mengurangkan transpirasi dan menjimatkan ruang di dalam kotak pembiakan.
Celup keratan ke dalam lauran 10,000 ppm Indole-Butyric Acid (hormon penggalak akar) selama 15 saat dan seterusnya tanam atas batas atau kotak pasir sungai yang diletak di dalam rumah pembab kabus. Rumah pelembab dan pasir perlu sentiasa basah dan lembab. Selaps 70 hari, keratan yang berakar boleh diubah ke ladang. Polibeg ini disimpan dalam rumah pelembab selama 2 minggu sebelum dipindahkan ke rumah teduhan biasa. Selepas 3-4 bulan, pokok keratan akan mengeluarkan pucuk serta daun baru dan boleh ditanam di ladang. Oleh kerana pokok keratan ini tidak mempunyai akar tunjang, penanaman dalam sistem kepadatan tinggi disyorkan.
Penanaman di ladang
Jarak yang dicadangkan ialah 6m x 6m hingga 10m x 10m. Pada amnya jarak yang disyorkan ialah 7m x 7m dan ia bergantung kepada kesuburan tanah. Lubang berukuran 0.6m x 0.6m x 0.6m. Tanah lapisan atas diasingkan dengan lapisan bawah dan biar lubang 2-3 minggu untuk didedahkan kepada cahaya matahari. Selepas itu, lubang tersebut dikambus dengan tanah lapisan atas yang telah digaul dengan 200 gm CIRP dan 10 kg. baja organik atau kompos. Ini diikuti dengan tanah lapisan bawah.
Sebelum menanam, pokok dalam polibeg disiram dan polibeg ditanggalkan dengan teliti supaya tidak merosakkan gumpalan tanah dan akar. Pokok ditanam secara tegak dan lubang ditimbus hingga 3 cm dari permukaan tanah polibeg. Tanah di sekeliling pokok dipadatkan dan sungkupan yang terdiri dari sabut, rumput kering dan lain-lain boleh diletakkan di pangkal pokok. Jika anak pokok agak tinggi (lebih dari 0.5m) sokongan menggunakan pancang kayu digunakan untuk mengelakkan pokok tumbang.
Keperluan Lindungan Atau Naungan
Pada tiga tahun pertama penanaman di ladang, pokok dokong memerlukan 40-60% teduhan supaya pertumbuhan subur dan cepat. Biasanya pokok Gliricidia, petai, petai belalang dan pisang adalah tanaman lindungan yang sesuai. Tanaman lindungan perlu ditanam sekurang-kurangnya 6 bulan sebelum dokong ditanam dan jarak antara pokok lindungan dan dokong hendaklah melebih 2.5 meter supaya mengelakkan persaingan.
Pemangkasan
Dalam tempoh 6 bulan diladang, pengurusan pokok lindungan adalah penting untuk memberi naungan yang sesuai dan mengurangkan persaingan. Cabang-cabang yang menganggu pertumbuhan dokong harus dipangkas dan pokok lindungan boleh ditebang secara beransur-ansur mulai tahun ketiga. (Sila lihat panduan memangkas pokok). Klik !
Program Pembajaan
Peringkat Pertumbuhan | Umur (tahun) | Jenis Baja | Kadar Kg/pk/thn | Masa Membaja |
Masa Menanam | Pembajaan asas | CIRP Baja Organik | 0.2 10.0 | Dimasukkan ke dalam lubang tanaman |
Tumbesaran | 1 2 3 4 5 | 14:13:19:2 15:15:15 atau 15:15:6:4 dan Baja Organik | 0.5 1.0 2.0 3.0 4.0 10kg | 3 bulan sekali terutama pada awal musim hujan. Baja Organik ditabur 2 kali setahun dengan kadar 10 kg/pokok |
Buah | 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 ke atas | 12:12:17:2+TE 12:6:22:3 Baja Organik | 6.0 6.0 7.0 7.0 7.0 8.0 8.0 8.0 8.0 9.0 | 3 kali setahun seperti berikut:- 1/2 bahagian selepas musim buah. 1/4 bahagian 2 bulan sebelum berbunga 1/4 bahagian selepas berputik. Baja organik ditabur 2 kali setahun dengan kadar 10 kg/pokok. |
Keperluan Air
Umur pokok | Keperluan Air | |
1-2 tahun 8-12 tahun 20-22 tahun | - - - | 9-11 liter/pokok/hari 40-48 liter/pokok/hari 97-116 liter/pokok/hari |
Hasil Dokong
Pokok dokong mula berbuah selepas 5-6 tahun ditanam. Di peringkat awal berbuah, anggaran hasilnya ialah 3 tan sehektar (123 pokok sehektar dengan jarak tanaman 9m x 9m). Dokong mencapai pengeluaran hasil optimum mulai tahun ke 14. Anggaran hasil sebanyak 14 tan metrik sehektar.
Pokok dokong mula berbuah selepas 5-6 tahun ditanam. Di peringkat awal berbuah, anggaran hasilnya ialah 3 tan sehektar (123 pokok sehektar dengan jarak tanaman 9m x 9m). Dokong mencapai pengeluaran hasil optimum mulai tahun ke 14. Anggaran hasil sebanyak 14 tan metrik sehektar.
Penuaian
Penuaian buah dokong dilakukan dengan memotong tangkai buah menggunakan gunting atau pisau. Buah yahg dituai dimasukkan ke dalam baldi plastik dengan cermat bagi mengelakkan buah tercedera. Gunakan tangga sekiranya pokok dokong yang hendak dituai itu tinggi.
Penuaian buah dokong dilakukan dengan memotong tangkai buah menggunakan gunting atau pisau. Buah yahg dituai dimasukkan ke dalam baldi plastik dengan cermat bagi mengelakkan buah tercedera. Gunakan tangga sekiranya pokok dokong yang hendak dituai itu tinggi.
Pengendalian Lepastuai
Selepas penuaian, buah dokong perlu dikendalikan dengan baik kerana ini akan menentukan gred, harga dan pasarannya. Pengendalian lepastuai yang kurang baik akan merendahkan gred buah dan seterusnya mengurangkan pendapatan.
Selepas penuaian, buah dokong perlu dikendalikan dengan baik kerana ini akan menentukan gred, harga dan pasarannya. Pengendalian lepastuai yang kurang baik akan merendahkan gred buah dan seterusnya mengurangkan pendapatan.
Buah yang dituai dimasukkan ke dalam bakul rotan yang dialas dengan bahan-bahan lembut seperti surat khabar lama, Ini penting bagi memastikan buah dokong tidak cedera sebelum dihantar ke tempat penggredan. Penggredan buah dokong dilakukan berdasrkan saiz buah, berat buah setangkai, kebersihan buah dan tiada kesan serangan serangga serta kulat. Penggredan ini dilakukan sebaik sahaja penuaian selesai dijalankan. Pada amnya, buah dokong dibahagikan kepada tiga gred, iaitu:-
Gred | Ciri-ciri | Harga/Kg (RM) |
A | Buah besar (garis pusat > 3 cm) Buah setangkai lebat. Kulit bersih tanpa kesan serangan kulat atau serangga. | 6.00-8.00 |
B | Buah sederhana. Tangkai pendek dan buah jarang. Bercampur dengan buah relai. Kulit mungkin berbintik. | 4.00-6.00 |
C | Buah relai dari tangkai. Saiz tak seragam. | 3.00-4.00 |
KEMATANGAN DAN PENGUTIPAN HASIL
Penghasilan Buah
Dengan pengurusan yang baik dan pembajaan yang mencukupi, pokok dokong akan mulai berbuah pada tahun ke 7 selepas ditanam di ladang bagi pokok yang ditanam dari biji dan 5-6 tahun bagi pokok yang ditanam secara anak tampang (tut atau cantuman biji). Hasil pertama adalah rendah dan hanya beberapa kilogram buah dihasilkan pada satu pokok. Hasil akan bertambah selepas itu. Pada tahun ketiga berbuah (umur 10 tahun), pengeluaran mulai meningkat ke tahap 50-100 kg/pokok. Dokong menunjukkan tabiat pengeluaran 'biennialitty' dimana hasil tinggi pada sesuatu tahun akan diikuti dengan hasil yang rendah pada tahun berikutnya. Fenomena ini adalah lebih ketara jika penyelenggaraan dan pembajaan tidak sempurna.
Pokok dokong akan berbunga selepas mengalami satu musim kemarau yang agak panjang. Kemarau yang berterusan selama 3-4 minggu diperlukan oleh pokok dokong untuk merangsang pengeluaran bunga.
Dengan pengurusan yang baik dan pembajaan yang mencukupi, pokok dokong akan mulai berbuah pada tahun ke 7 selepas ditanam di ladang bagi pokok yang ditanam dari biji dan 5-6 tahun bagi pokok yang ditanam secara anak tampang (tut atau cantuman biji). Hasil pertama adalah rendah dan hanya beberapa kilogram buah dihasilkan pada satu pokok. Hasil akan bertambah selepas itu. Pada tahun ketiga berbuah (umur 10 tahun), pengeluaran mulai meningkat ke tahap 50-100 kg/pokok. Dokong menunjukkan tabiat pengeluaran 'biennialitty' dimana hasil tinggi pada sesuatu tahun akan diikuti dengan hasil yang rendah pada tahun berikutnya. Fenomena ini adalah lebih ketara jika penyelenggaraan dan pembajaan tidak sempurna.
Pokok dokong akan berbunga selepas mengalami satu musim kemarau yang agak panjang. Kemarau yang berterusan selama 3-4 minggu diperlukan oleh pokok dokong untuk merangsang pengeluaran bunga.
Penjarangan Tangkai dan Buah
Apabila pokok dokong berbunga, beberapa tangkai akan keluar dari satu tampok bunga. Jika pokok dokong mengeluarkan banyak tangkai bunga, penjarangan tangkai hendaklah dilakukan. Biasanya 1-3 bunga ditinggalkan di setiap tampok supaya tangkai itu akan menjadi panjang, peratus pelekatan buah ditangkai tinggi dan menghasilkan buah yang besar dan bermutu.
Apabila pokok dokong berbunga, beberapa tangkai akan keluar dari satu tampok bunga. Jika pokok dokong mengeluarkan banyak tangkai bunga, penjarangan tangkai hendaklah dilakukan. Biasanya 1-3 bunga ditinggalkan di setiap tampok supaya tangkai itu akan menjadi panjang, peratus pelekatan buah ditangkai tinggi dan menghasilkan buah yang besar dan bermutu.
Kematangan Buah
Buah dokong akan masak dalam tempoh 6 bulan. Dalam tempoh itu, buah-buah yang terlalu kecil, yang pecah atau yang diserang oleh kulat atau serangga perlu dibuang supaya ia tidak menjejaskan kualiti buah lain. Peringkat buah dokong masak boleh dilihat mengikut warna kulit, ciri serta tanda-tanda berikut:-
- warna kulit bertukar dari hijau ke kuning atau kuning kelabu.
- isinya menjadi jernih dan rasanya manis (isi buah mentah ialah keputihan).
- buah menjadi lembut apabila dipicit.
- buah masak mudah direlai dari tangkai.
- tiada getah pada kulit buah yang masak.
- buah yang betul-betul masak akan mengambil masa 180-200 hari selepas bunga kembang.
Buah dokong akan masak dalam tempoh 6 bulan. Dalam tempoh itu, buah-buah yang terlalu kecil, yang pecah atau yang diserang oleh kulat atau serangga perlu dibuang supaya ia tidak menjejaskan kualiti buah lain. Peringkat buah dokong masak boleh dilihat mengikut warna kulit, ciri serta tanda-tanda berikut:-
- warna kulit bertukar dari hijau ke kuning atau kuning kelabu.
- isinya menjadi jernih dan rasanya manis (isi buah mentah ialah keputihan).
- buah menjadi lembut apabila dipicit.
- buah masak mudah direlai dari tangkai.
- tiada getah pada kulit buah yang masak.
- buah yang betul-betul masak akan mengambil masa 180-200 hari selepas bunga kembang.
Memungut Hasil
Buah dokong yang dipetik di peringkat yang betul-betul masak akan menjadi dokong yang manis dan bermutu dan seterusnya memberi pulangan yang tinggi. Apabila 75% buah di setiap tangkai masak, tangkai itu boleh dituai. Tangkai buah hendaklah dipotong dengan teliti hingga rapat dengan batang. Jangan rentap atau pulas tangkai buah kerana ini akan merosakkan tampok bunga. Untuk memungut hasil, pemungut hendaklah duduk atau berdiri di atas tangga khas. Ini akan mengurangkan kerosakan tampok bunga di dahan-dahan besar. Tangkai-tangkai buah yang dipotong itu dimasukkan ke dalam baldi yang digantung di sebelah tangga. Apabila baldi diisi penuh dengan tangkai buah dokong, ia diturunkan dengan menggunakan tali.
Buah dokong yang dipetik di peringkat yang betul-betul masak akan menjadi dokong yang manis dan bermutu dan seterusnya memberi pulangan yang tinggi. Apabila 75% buah di setiap tangkai masak, tangkai itu boleh dituai. Tangkai buah hendaklah dipotong dengan teliti hingga rapat dengan batang. Jangan rentap atau pulas tangkai buah kerana ini akan merosakkan tampok bunga. Untuk memungut hasil, pemungut hendaklah duduk atau berdiri di atas tangga khas. Ini akan mengurangkan kerosakan tampok bunga di dahan-dahan besar. Tangkai-tangkai buah yang dipotong itu dimasukkan ke dalam baldi yang digantung di sebelah tangga. Apabila baldi diisi penuh dengan tangkai buah dokong, ia diturunkan dengan menggunakan tali.
PENGENDALIAN LEPAS TUAI
Pengendalian di ladang
Setiap tangkai buah yang dipungut diisi dalam bakul buluh atau plastik dan diselenggara dengan cermat. Buah diperiksa bagi mendapatkan kualiti yang serata. Buah-buah yang muda dan pecah atau rosak dibuang dan diasingkan.
Setiap tangkai buah yang dipungut diisi dalam bakul buluh atau plastik dan diselenggara dengan cermat. Buah diperiksa bagi mendapatkan kualiti yang serata. Buah-buah yang muda dan pecah atau rosak dibuang dan diasingkan.
Penggredan
Selepas pengasingan dan pemilihan ini dilakukan, jambah buah dokong boleh digredkan mengikut sistem gred yang diamalkan oleh pengusaha dan pemborong di Negeri Kelantan sekarang.
Selepas pengasingan dan pemilihan ini dilakukan, jambah buah dokong boleh digredkan mengikut sistem gred yang diamalkan oleh pengusaha dan pemborong di Negeri Kelantan sekarang.
Gred A - | Saiz buah besar, garispusat melebihi 3 cm, jambak lebat dan panjang. Kulit buah bersih tanpa kesan serangan kulat atau serangga. |
Gred B - | Saiz buah sederhana, jambak pendek dan buah jarang, bercampur dengan buah yang relai. Kulit buah berbintik. |
Gred C - | Buah yang relai, saiz bercampur. |
Buah dokong yang telah digredkan itu akan dimuatkan ke dalam bakul plastik atau raga buluh. Bakul / raga biasanya dilapis dengan suratkhabar sebelum diisikan dengan jambak buah.
Penyimpanan hasil
Buah dokong yang masak hanya boleh disimpan selama 3-5 hari dalam suhu biasa. Kulitnya akan layu dan menukar ke warna hitam jika tempoh simpanan dilanjutkan. Oleh itu buah dokong perlu dihantarkan ke pasar dan tempat jualan dengan secepat mungkin bagi mengelakkan penurunan kualiti. Simpanan di bilik sejuk boleh menyebabkan kulit menjadi hitam dan ini adalah tidak disyorkan.
Buah dokong yang masak hanya boleh disimpan selama 3-5 hari dalam suhu biasa. Kulitnya akan layu dan menukar ke warna hitam jika tempoh simpanan dilanjutkan. Oleh itu buah dokong perlu dihantarkan ke pasar dan tempat jualan dengan secepat mungkin bagi mengelakkan penurunan kualiti. Simpanan di bilik sejuk boleh menyebabkan kulit menjadi hitam dan ini adalah tidak disyorkan.
Serangan penyakit juga tidak membahayakan duku-langsat. Diantaranya ialah kulat yang menyebabkan penyakit bintik berpusar (antraknos) pada buah dan penyakit kulapuk.
Buah-buah yang pecah juga merupakan masalah yang agak serius. Walau bagaimanapun, ini bukanlah penyakit tetapi satu faktor fisiologikal, ini biasanya berlaku apabila hujan turun selepas cuaca panas dan kering. Penyerapan air hujan menyebabkan buah menjadi bengkak dan akhirnya pecah oleh sebab ketegangan air di dalamnya. Buah yang pecah kurang bermutu dan tidak mempunyai harga pasaran yang memuaskan.
Penyakit dan Penyebab:
- Antraknos (Colletotrichum spp.)
Tompok-tompok kecil pada kulit buah bertukar menjadi warna perang. - Cendawan Angin (Cortium salmonicolor)
Ranting dan dahan pokok yang diserang diselaputi miselium putih bertukar menjadi merah jambu. Daun menjadi kuning dan gugur. Cantas dahan yang diserang. - Kulapuk Hitam (Meliola spp.)
Daun dan buah yang diserang dipenuhi miselia kulat berwarna hitam. Menjejaskan fotosintisis dan kualiti buah. Dikaitkan dengan kehadiran teritip yang mengeluarkan manisan. Sembur white oil untuk mengawal teritip.
MUSUH DAN MAKHLUK PEROSAK
Walaupun terdapat beberapa jenis serangga perosak yang menyerang duku-langsat, kesannya tidaklah serius. Diantaranya ialah 'Pengorek buah' yang bertelur di dalam buah yang muda. Seterusnya larva memakan buah yang sedang membesar dan menyebabkannya gugur. Untuk mengawalnya, bersihkan dusun dari buah-buah yang diserang dan bakar.
Juga terdapat teritip yang menghisap cecair daun. Musuh-musuh seperti tikus, burung, kelawar dan tupai memakan buah yang masak dan mengakibatkan kekurangan hasil. Jika dibiarkan, kesannya mungkin teruk. Kawalan yang biasa diamalkan ialah secara menyalakan api di waktu malam untuk menghalau musuh-musuh tersebut.
Serangga perosask dan cara kawalannya:
- Ulat Pengorek Kulit (Puru batang)
Batang, dahan dan daun berkeruping. Terbentuk bintik-bintik kecil berwarna coklat/hitam di peringkat awal. BIntik-bintik membesar menjadi puru, menyerang pokok muda 2-3 tahun apabila serius seluruh batang mempunyai puru. Ini boleh membantut pertumbuhan pokok dan mengurangkan hasil peneluaran.
Tindakan:
Kikis bahagian yang diserang dengan pisau. Pangkas dan seterusnya bakar ranting yang telah mati dan yang teruk diserang. Sembur racun seperti dimethoate jika perlu dengan kadar 0.5% bahan aktif sebulan sekali bagi serangan yang teruk dan 3 bulan sekali apabila serangan beransur pulih. - Ulat Pemakan Daun
Serangan tidak begitu serius. Larva akan memakan pucuk muda dan meninggalkan lapisan kutikal. Daun yang disrang menjadi kering berwarna perang di bahagian tepi daun.
Tindakan:
Jika perlu, sembur racun dimethoate dengan kadar 0.1% bahan aktif di peringkat berpucuk. - Lalat Buah
Membuat tusukan pada buah yang sedang masak. Buah akan menjadi berair dan bertukar warna menjadi coklat. Buah rosak dan gugur.
Tindakan:
Guna umpan protin seperti protein hydrolysaste untuk memberi tarikan. Bahan ini dicampur dengan racun serangga dan disembur di kawasan daun. Lalat akan berkerumun di situ dan terus guna methyl-eugenol bagi merangkap lalat. Bahan ini dicampur dengan racun serangga dan diletak di kawasan ladang.
JENIS PENYAKIT DAN KAWALANNYA
- Penyakit Reput Buah
Buah menjadi rosak dan reput. Tidak serius tetapi boleh mengurangkan hasil. Guna racun kulat cooper oxychloride di peringkat berbuah dengan kadar 0.1%. Ulangi semburan jika perlu. - Antraknos Buah
Serangan berlaku pada buah. Peringkat awal tompok-tompok kecil terjadi pada kulit buah, bertukar menjadi warna perang. Buah boleh gugur. Serangan tidak begitu serius. Guna cooper oxychloride. - Cendawan Angin
Menyerang ranting dan dahan pokok. Bahagian diserang akan diselaputi Misilium putih bertukar menjadi merah jambu. Jika teruk daun akan menjadi kuning dan gugur. Cantas dahan yang diserang dan sembur pokok dengan cooper oxychloride. - Kulapuk Hitam
Serangan keatas daun dan buah. Bahagian yang diserang dipenuhi mislia kulat berwarna hitam. Menjejas proses fotosintesis jika serangan teruk dan juga kualiti buah. Sembur white oil untuk mengawal teritip. Sembur racun kulat seperti Maneb untuk mengawal kulat.
Seperti buah dokong, buah duku Terengganu akan bertukar daripada warna hijau ke warna kuning apabila buah mencapai peringkat masak. Walau bagaimanapun, corak kemasakan buah duku Terengganu berlaku tidak serentak dalam satu tangkai. Pada masa kebanyakan buah telah bertukar warna menjadi kuning, masih terdapat buah-buah yang masih hijau. Keadaan ini menimbulkan masalah dalam penuaian.
Peringkat kemasakan duku Terengganu boleh dibahagikan kepada beberapa peringkat mengikut perubahan warna buah iaitu (1) hijau kekuningan; (2) kuning kehijauan; (3) kuning; (4) kuning cerah dan (5) kuning keperangan. Kemanisan buah meningkat dan kemasaman buah menurun apabila buah semakin kuning. Umumnya, buah duku Terengganu sudah boleh dipetik apabila kebanyakan buah pada sesuatu tangkai sudah berwarna kuning, kuning cerah dan kuning keperangan iaitu 15-16 minggu dan tarikh bunga berkembang. Pada ketika itu, buah mengandungi jumlah pepejal terlarut antara 15-18% dan kandungan asid antara 0.2-0.4%.
Penuaian perlu dilakukan dengan cermat supaya tidak merosakkan buah yang dipetik. Buah hendaklah dipetik seawal-awalnya pada lewat pagi iaitu antara pukul 10.00 atau 11.00 pagi hingga ke tengah hari atau petang untuk mengelakkan buah pecah. Sekiranya buah dipetik pada awal pagi, peratus buah pecah adalah tinggi. Kadangkala dalam keadaan cuaca redup atau hujan pagi, penuaian perlu dilakukan pada lewat tengah hari. Penuaian dilakukan secara memilih iaitu dengan meleraikan buah yang telah kuning sahaja daripada tangkainya dan kemudian masukkannya ke dalam bekas kecil seperti bakul atau karung kain. Buah yang masih hijau ditinggalkan pada tangkainya untuk dipetik kemudian hari. Bagi pokok yang tinggi, pokok perlu dipanjat dan bakul atau karung kain yang telah diisi buah dihulurkan kepada seorang lagi yang menunggu di bawah pokok dengan tali. Buah-buahan ini kemudian dipindahkan ke dalam bakul atau bekas plastik yang lebih besar untuk diangkut ke bangsal atau rumah pembungkusan. Buah mesti dielakkan daripada terhempas ke tanah semasa penuaian.
Perubahan warna daripada satu indeks ke indeks kemasakan berikutnya mengambil masa selama 3-4 hari. Perubahan warna buah daripada indeks 1 ke indeks 6 mengambil masa kira-kira 17 hari. Peringkat kemasakan yang sesuai untuk penuaian buah dokong bergantung pada kegemaran pengguna. Berdasarkan kajian yang dijalankan di MARDI, buah sesuai dipetik pada indeks 4 iaitu semua buah dalam satu tangkai berwarna kuning cerah. Pada peringkat ini buah sudah berhenti membesar (18 gm sebiji) dan kandungan gula sudah mencapai peringkat maksimum (jumlah pepejal terlarut lebih daripada 18%). Walau bagaimanapun kandungan asid masih agak tinggi (0.9%) dan membuatkan buah mempunyai rasa manis dengan sedikit rasa masam. Bagi mereka yang gemarkan buah yang lebih manis, penuaian boleh dilakukan pada indeks 5 atau 6, tetapi jangka hayat buah ini lebih pendek. Terdapat jua penanam dokong memetik buah lebih awal iaitu pada indeks 4 untuk tujuan eksport ke Thailand. Buah pada peringkat ini mempunyai rasa masam-masam manis (jumlah pepejal terlarut 16% dan asid 0.9%) dan saiz buah kecil sedikit (15 gm sebiji).
Pemetikan buah dokong adalah mudah kerana semua buah dalam satu tangkal masak serentak. Buah dipetik dengan memotong tangkainya menggunakan pisau atau gunting tanpa meleraikan buah daripada tangkai. Buah dalam bentuk jambak dimasukkan ke dalam bekas seperti bakul atau karung kain semasa penuaian dan kemudian dipindahkan ke dalam bekas yang lebih besar untuk diangkut ke bangsal atau rumah pembungkusan. Bagi pokok yang tinggi, penuaian dilakukan dengan memanjat pokok atau menggunakan tangga. Buah yang diisi ke dalam bakul atau karung kain diturunkan menggunakan tali dan disambut oleh seorang lagi yang menunggu di bawah pokok. Penuaian mesti dilakukan dengan cermat untuk mengelakkan kecederaan pada buah. Buah dokong digalakkan dipetik selepas pukul 10.00 pagi untuk mengelakkan kejadian buah pecah.
KEMATANGAN BUAH DOKONG / DUKU / DUKU-LANGSAT:
Buah dokong akan berubah warna daripada hijau kepada kuning apabila masak. Perubahan warna kulit daripada hijau ke kekuningan berlaku kira-kira 87 hari selepas bunga kembang. Buahnya masak seragam dalam satu tangkai dan keadaan ini memudahkan proses penuaian. Indeks kemasakan buah dokong telah dibentuk berdasarkan warna buah dan boleh dijadikan panduan untuk penuaian.
Indeks 1 | : | Setiap buah dalam satu tangkai, sudah menunjukkan warna kekujing walaupun keseluruhan buah masih kehijauan. |
Indeks 2 | : | Setiap buah pada satu tangkai berwarna kuning pucat dengan 6-8 biji buah masih terdapat warna kehijauan pada hujung buah. Biasanya buah-buah ini menghadap cahaya matahari. |
Indeks 3 | : | Setiap buah dalam satu tangkai berwarna kuning pekat dengan 1-2 biji buah pada bahagian paling bawah tangkai menunjukkan kesan kehijauan pada hujung buah. |
Indeks 4 | : | Semua buah dalam satu tangkai berwarna kuning cerah. |
Indeks 5 | : | Semua buah dalam satu tangkai berwarna kuning keperangan. |
Indeks 6 | : | Semua buah dalam satu tangkai berwarna kuning keperangan tetapi darjah keperangannya lebih daripada buah pada indeks 5. |
PENGENDALIAN LEPAS TUAI
Pengendalian di Ladang
Setiap tangkai buah yang dipungut diisi dalam bakul dan diselenggara dengan cermat. Buah diperiksa bagi mendapat kualiti yang serata. Buah-buahan yang muda dan pecah atau rosak dibuang dan diasingkan.
Setiap tangkai buah yang dipungut diisi dalam bakul dan diselenggara dengan cermat. Buah diperiksa bagi mendapat kualiti yang serata. Buah-buahan yang muda dan pecah atau rosak dibuang dan diasingkan.
Penggredan
Selepas pengasingan dan pemilihan ini dilakukan, jambah buah dokong boleh digredkan mengikut sistem gred yang diamalkan oleh pengusaha dan pemborong seperti berikut:-
Gred A:
Saiz buah besar, garispusat melebihi 3 cm, jambak lebat dan panjang. Kulit buah bersih tanpa kesan serangan kulat atau serangga.
Gred B:
Saiz buah sederhana, jambak pendek dan buah jarang, bercampur dengan buah yang relai. Kulit buah berbintik.
Gred C:
Buah yang relai, saiz bercampur.
Buah yang telah digredkan itu akan dimuatkan ke dalam bakul plastik atau raga buluh. Bakul atau raga dilapis dengan suratkhabar sebelum diisikan dengan jambak buah.
Selepas pengasingan dan pemilihan ini dilakukan, jambah buah dokong boleh digredkan mengikut sistem gred yang diamalkan oleh pengusaha dan pemborong seperti berikut:-
Gred A:
Saiz buah besar, garispusat melebihi 3 cm, jambak lebat dan panjang. Kulit buah bersih tanpa kesan serangan kulat atau serangga.
Gred B:
Saiz buah sederhana, jambak pendek dan buah jarang, bercampur dengan buah yang relai. Kulit buah berbintik.
Gred C:
Buah yang relai, saiz bercampur.
Buah yang telah digredkan itu akan dimuatkan ke dalam bakul plastik atau raga buluh. Bakul atau raga dilapis dengan suratkhabar sebelum diisikan dengan jambak buah.
Penyimpanan Hasil
Buah dokong yang masak hanya boleh disimpan selama 3-5 hari dalam suhu biasa. Kulitnya akan layu dan menukar ke warna hitam jika tempoh simpanan dilanjutkan. Oleh itu buah perlu dihantar ke pasar dan tempat jualan dengan secepat mungkin bagi mengelakkan penurunan kualiti. Simpanan di blik sejuk boleh menyebabkan kulit menjadi hitam dan ini adalah tidak disyorkan.
Nangka
NANGKA - Artpcarpus Heterophyllus (tanaman jangka panjang) Sila klik pada tajuk-tajuk di bawah:- |
Nama Saintifik : Artocarpus heteropyllus Lam
Nama Tempatan : Nangka
Keluarga : Moraceae
Nama Tempatan : Nangka
Keluarga : Moraceae
Nangka tergulung dalam keluarga Moraceae. Terdapat 60 genus dan lebih 1000 spesies pokok-pokok dari keluarga ini di kawasan tropika. Nangka memupunyai zat tenaga, air, protin, lemak, karbohidrat, gentian, abu, kalsium, fosforus, besi, beta-karotin, vitamin B1, vitamin B2, vitamin C dan niasin.
Pokok nangka adalah sejenis tumbuhan yang mengandungi getah berwarna putih dan boleh mencapai ketinggian sehingga 20 meter serta mempunyai sistem akar tunjang. Anak pokok nangka mempunyai akar tunjang yang mudah tercedera dan boleh menjejaskan kejayaan penanaman di ladang.
KEPERLUAN ASAS TANAMAN
- Iklim
Sesuai ditanam di kawasan rendah beriklim tropika. Taburan hujan tahunan 2540 mm sementara suhu optimum di antara 27o - 31oC. Tanaman ini agak tahan kepada ketegasan kekurangan air tetapi kemarau yang melebihi dua bulan kurang sesuai untuk tanaman ini melainkan pengairan dapat disediakan. Tanaman nangka juga tidak sesuai ditanam di kawasan yang mudah dibanjiri.
- Faktor tanah
Tanah gembur dalam, mendatar atau berbukit tidak terlalu curam dan bersaliran baik adalah sesuai. manakala kawasan yang senang bertakung air tidak sesuai.
Klon kultivar yang disyorkan:-
J 29Nangka ini berasal dari Sungai Chua, Kajang, Selangor dan didaftarkan pada 8 Februari 1973. Mempunyai buah yang besar dengan berat 10 kg sebiji dan berbentuk bulat. Kulit berwarna hijau kekuningan dan sederhana tebal. Durinya kasar dan jarang. Ulas besar dan banyak dan bijinya besar. Isinya tebal, pejal, manis, berwarna kuning dan bertekstur halus. Jeraminya kurang tetapi kasar dan manis.
J 31
Digelar dengan N.S.I dan didaftarkan pada 30 Mei 1973. Saiz buah besar dan berat buah 10 kg sebiji dan panjang buah 45-55 cm. Buah berbentuk lurus panjang dan kulitnya berwarna hijau, sederhana tebal, banyak getah dan durinya rapat-rapat. Ulasnya sederhana besar dan berbentuk bulat. Isinya berwarna kuning, sederhana tebal tetapi pejal, rasanya manis, berbau kuat, tekstur isinya halus dan banyak jerami. Bijinya kecil.
Digelar dengan N.S.I dan didaftarkan pada 30 Mei 1973. Saiz buah besar dan berat buah 10 kg sebiji dan panjang buah 45-55 cm. Buah berbentuk lurus panjang dan kulitnya berwarna hijau, sederhana tebal, banyak getah dan durinya rapat-rapat. Ulasnya sederhana besar dan berbentuk bulat. Isinya berwarna kuning, sederhana tebal tetapi pejal, rasanya manis, berbau kuat, tekstur isinya halus dan banyak jerami. Bijinya kecil.
J 32
Klon J 32 didaftarkan pada November 1997. Bentuk buah bujur panjang, bahu melekuk dan hujung buah bulat. Saiz sederhana besar, berduri padat dan beraroma sedikit. Warna isi kuning oren, tebal, saiz isi besar keras dan pejal tetapi kurang manis serta sedikit berair.
Klon J 32 didaftarkan pada November 1997. Bentuk buah bujur panjang, bahu melekuk dan hujung buah bulat. Saiz sederhana besar, berduri padat dan beraroma sedikit. Warna isi kuning oren, tebal, saiz isi besar keras dan pejal tetapi kurang manis serta sedikit berair.
J 33
Sesuai dimakan mentah. Pembiakan secara tampang.
Sesuai dimakan mentah. Pembiakan secara tampang.
MASTURA (Cj)Nangka adalah sejenis buah tropika yang mempunyai nilai komersil yang setanding dengan buah cempedak dan sukun, tetapi kurang diberi perhatian oleh petani, penggemar buah-buahan dan para penyelidik. Hasil dari penyelidikan selama 16 tahun, saintis daripada Universiti Sains Malaysia Pulau Pinang telah berjaya menghasilkan kultivar baru buah nangka (Arthocarpus heterophyllus) dan diberi nama sebagai nangka MASTURA (Cj - USM 2000).
Bagaimana MASTURA dihasilkan?
Kultivar baru MASTURA dihasilkan daripada projek yang bermula pada tahun 1982 hingga 1987 di mana hampir 400 titisan gemaplasma telah dikumpulkan dari seluruh Asia Tenggara dan dibuat penilaian. Di sekitar tahun 1992 baka CJ1 dan CJ6 telah dipilih untuk dikacukkan.
Baka CJ1 dipilih sebagai induk jantan berdasarkan ciri-cirinya seperti saiz buah boleh mencapai 40 kg sebiji, empulur yang kecil dan mengeluarkan banyak debunga yang boleh mengeluarkan buah yang banyak. Baka CJ6 pula dipilih sebagai induk betina berdasarkan ciri-cirinya seperti isi buah yang berwarna kuning keemasan, ketebalan isi antara 8-10 mm dan mengeluarkan aroma yang menyelerakan.
Sebanyak 10 jenis baka kacukan telah dihasilkan dan 40 biji benih dipilih secara rawak daripada setiap kacukan untuk ditanam dan dibuat penilaian dan ini menghasilkan kultivar MASTURA.
Ciri-ciri MASTURA:
Kultivar baru nangka MASTURA mempunyai ciri-ciri seperti berikut:-
- lon nangka.
PENYEDIAAN BENIH TANAMAN:
Gunakan baja klonal yang dibiakkan secara tampang iaitu cantuman mata tunas dan baji (klik untuk lihat proses cantuman dan cantuman pokok). Bahan pembiakan mestilah diperlehi dari sumber pokok induk yang disahkan tulen. Anak benih nangka yang hendak ditanam ke ladang mestilah anak benih yang sihat, subur, cergas dan tidak berpenyakit.
PENANAMAN DI LADANG
Semua anak benih yang bakal ditanam ke ladang mestilah melalui proses pengerasan bagi mengelakkan kejutan atau tegasan yang memungkinkan anak benih mati atau tumbesaran pokok terbantut. Proses ini boleh diperolehi dengan mendedahkan anak benih kepada sinaran matahari penuh secara berperingkat atau mengurangkan kekerapan penyiraman, umpamanya dua kali sehari kepada sekali sehari selama seminggu. Setelah itu anak benih bolehlah ditanam di ladang.
Buat lubang berukuran 60 cm x 60 cm x 60 cm. Lubang-lubang ini seelok-eloknya dibiarkan terdedah selama 1-2 hari. tanah yang dikeluarkan tadi digaul dengan baja organik dan baja fostat. Sebanyak 5-10 kg baja organik dan 150-250 gm baja fostat diperlukan bagi setiap lubang. Setelah digaul, tanah tersebut dibiarkan selama seminggu sebelum operasi penanaman anak pokok dilakukan.
Penanaman anak benih dimulakan dengan membuat lubang sebesar polibeg pada pertengahan lubang penanaman. Tanggalkan polibeg dan tempatkan anak benih di dalam lubang tersebut. Padatkan tanah di keliling pangkal dengan sempurna dan pastikan tanah di pangkal anak pokok tadi berbusut sedikit bagi mengatasi air bertakung atau tanah mendap. Siram anak pokok dengan secukupnya selepas menanam.
Anak pokok yang baru ditanam ke ladang perlu diikat kepada kayu pancang bagi mendapatkan pertumbuhan pokok yang tegak. Anak pokok nangka perlu juga dilindungi dengan bahan lindungan sementara seperti bakul buluh, daun kelapa dan lain-lain bahan bagi mengurangkan kesan tegasan di ladang. Lindungan diperlukan di pangkal anak pokok bagi memberikan keadaan kelembapan tanah yang optimum bagi pertumbuhan anak pokok.
Tanaman tunggal / selingan: Menggunakan empat sistem penanaman iaitu sistem empat segi sama, sistem tiga segi sama, sistem sesiku keluang dan sistem kontour. Keutamaan sistem tiga segi sama, pada satu jarak yang sama dapat memberikan bilangan pokok yang baik, iaitu sebanyak 15% lebih jika dibandingkan dengan sistem empat segi sama. Sistem empat segi sama tanaman selingan atau sesiku keluang pula melibatkan penanaman pokok pengisi di tengah-tengah sistem empat segi sama. Pokok pengisi bersifat sementara dan akan dibuang apabila kanopi mula bertaut. Sistem ini memberikan kepadatan pokok yang tinggi. Dalam sistem ini nangka dijadikan sebagai tanaman selingan atau tanaman pengisi. Kombinasi yang popular ialah menanam nangka dengan durian. Penanamannya mengikut sistem sesiku keluang di mana pokok durian di tanam di tengah-tengah sistem empat segi sama. Pokok nangka akan dibuang apabila produktiviti nangka telah menurun dan kanopi pokok-pokok mula bertaut. Tumbesaran pokok nangka lazimnya terjejas apabila kanopi pokok mula bertaut dan ini boleh menyebabkan permukaan tanah akan terlindung dan wujudnya satu keadaan persekitaran yang lembab. Keadaan lembab akan menggalakkan kejadian penyakit bakteria. |
PEMANGKASAN:
Pokok nangka memerlukan cantasan bersistematik dari peringkat awal pertumbuhan untuk membentuk kanopi yang diingini. Aktiviti pemangkasan melibatkan kerja-kerja memotong atau mencantas ranting, dahan, tunas yang tidak dikehendaki dan rosak; berpalis; bertindih; bergeser atau berpenyakit. (sila lihat pangkasan pokok).
Pemangkasan pembentukan adalah untuk memperolehi bentuk pokok yang dikehendaki dan perlu dilakukan pada tahun pertama apabila berumur 3-6 bulan selepas ditanam. Perseimbangan pokok ditentukan oleh jarak dan kedudukan dahan-dahan primer. Untuk mendapatkan pokok yang seimbang, seeloknya percabangan dahan primer dibiar tumbuh di sekeliling batang utama dengan jarak yang sama. Buah dahan-dahan yang terlalu rapat pada sesuatu bahagian pokok. Lakukan pemangkasan ini dari semasa ke semasa bermula dari tahun pertama, kedua dan tahun ketiga.
PEMBAJAAN
Pembajaan selalunya dilakukan dengan menabur baja di bawah hujung kanopi. Bagi tanah yang agak curam, baja dibubuh dalam lubang sekeliling pokok untuk mengurangkan kehilangan baja melalui larian permukaan.; Baja organik diberi setahun sekali sebaiknya selepas menuai.
Program Pembajaan Bagi Tanaman Nangka
Umur pokok (tahun) | Kadar baja kimia (g/pokok/tahun) | Baja Organik (kg/pokok/tahun) | |||
Urea | TSP | K20 | Mg | ||
1 2 3 4 5 6 7 8-20 | 165 330 459 530 670 795 1060 1325 | 163 325 488 520 650 780 1040 1300 | 125 250 375 565 710 850 1130 1415 | 40 75 110 150 185 225 300 375 | 10 10 15 15 20 30 40 40 |
Nota:
Urea TSP K20 Mg | : : : : | Untuk tumbesaran pokok Trade Super Phosphate (P) Kalium (K) Magnesium + mg |
Urea, TSP, K20 dan Mg merupakan baja tunggal. Digunakan untuk kesesuaian pokok pada keadaan ketika itu. Hasil gabungan keempat-empat elemen di atas dikenali dengan nama N:P:K + Mg.
PENGURUSAN AIR
Sistem pengairan sangat diperlukan semasa pokok nangka telah matang, terutamanya semasa pokok berbunga dan berbuah. Sistem pengairan yang sesuai untuk ladang adalah sistem pengiaran titis. Ini adalah kerana sistem pengairan titis memerlukan kos pembangunan, operasi dan penyelenggaraan yang rendah serta mempunyai kecekapan pengairan yang sangat baik. Didalam sistem ini, air yang ditapis itu dibekalkan terus kepada setiap pokok nangka secara perlahan dan kerap melalui penyebar-penyebar yang dipasang pada satu rangkaian paip di lokasi-lokasi yang ditentukan. Selain daripada mengalirkan air kepada tanaman nangka, sistem ini juga boleh digunakan untuk tujuan membaja.
PENJARANGAN BUAH
Untuk mendapatkan saiz buah yang seragam, bentuk buah yang menarik untuk pasaran, mengelakkan serangan serangga dan mengurangkan beban pada dahan pokok bagi mengelakkan dahan sekah serta mengurangkan persaingan tumbesaran pada buah. Penjarangan buah boleh dijalankan 3-4 minggu selepas buah terjadi apabila putik buah telah mencapai ukuran 20-25 cm panjang dan 6-8 cm garis pusat.
Pengeluaran buah berlaku sepanjang tahun bergantung kepada penjagaan dan pengurusan ladang yang betul. Untuk mendapat buah yang besar, hanya dua buah terbaik sahaja dibenarkan membesar bagi setiap pokok.
Mati Rosot (Branch Dieback/Bacterial Blight)
Penyebab: Ervinia caratovora merebak lalu menyerang dahan dan batang. Daun menjadi kuning pada cabang pokok yang dijangkiti. Jika berjangkit pada batang utama, keseluruhan pokok menjadi kuning, daun gugur dan diikuti dengan mati rosot. Terdapat damar berwarna putih kekuningan pada kulit pokok dan tangkai buah. Akhirnya kulit menjadi lembut dengan keadaan reput yang basah dan memberikan bau yang busuk.
Kawalan: Bersihkan kawasan ladang untuk mengurangkan sumber penyakit. Buang dan bakar pokok-pokok yang diserang dengan teruk. Potong dan bakar bahagian pokok yang baru diserang. Bersihkan alat memangkas degnan disinfektan (alkohol 90% sodium hydroxide 10%) terlebih dahulu.
Kawalan: Bersihkan kawasan ladang untuk mengurangkan sumber penyakit. Buang dan bakar pokok-pokok yang diserang dengan teruk. Potong dan bakar bahagian pokok yang baru diserang. Bersihkan alat memangkas degnan disinfektan (alkohol 90% sodium hydroxide 10%) terlebih dahulu.
Antara perosak serangga yang menyerang tanaman nangka ialah:-
- Pengorek Buah (Margaronia caesalis) - dari jenis kupu-kupu.
Larva yang baru menetas mengorek dan masuk ke dalam isi buah dan memakannya dan meninggalkan lubang di permukaan buah. Bahan buangan aau fras dikeluarkan dari lubang ini. Balut buah dua minggu selepas berputik dengan karung kertas.
- Pengorek Batang (Apriona flavescens) Kamp - sejenis kumbang
Larva mengorek ke dalam batang dan mengambil masa lebih enam bulan untuk matang. Larva akan mengorek terowong di sepanjang ranting hingga ke dahan dan ke batang utama. Ia mengeluarkan frass melalui lubang yang dikorek. Daun dan pucuk menjadi kuning dan kering. Ranting dan dahan yang diserang dipangkas dan dibakar.
- Lalat buah (bactrocera spp).
Bertelur di dalam buah yang hampir masak. Mengorek dan memakan isi buah. Bungkus buah apabila saiz mencapai 16-18 cm dengan karung kertas. Penggunaan umpan protein promar dicampur dengan racun perosak seperti malathion disemburkan ke daun. Penggunan bahan penarik methyl-eugenol untuk memerangkap lalat buah.
- Kumbang-kumbang Pemakan Daun (Apogonia spp & aderatus spp)Bungkus buah apabila saiz mencapai 16-18 cm dengan karung kertas sebagai halangan fizikal untuk mengelakkan lalat buah bertelur pada buah.
Nangka biasanya dituai berdasarkan tarikh selepas buah dibungkus. Penanam mengamalkan pembungkusan buah nangka di pokok untuk mengelakkan buah daripada serangan serangga perosak terutama lalat buah. Buah nangka mula dibungkus apabila saiznya mencapai 8-10 cm panjang atau 2 minggu selepas berputik. Buah jangka NS1 sudah boleh dipetik 12 minggu selepas dibungkus, manakala buah nangka Madu dipetik 14 minggu selepas dibungkus.
Kadang-kadang petani tidak sedar apabila buah mula berputik. Biasanya mereka melihat perubahan sifat luar buah untuk menganggarkan peringkat kematangan buah nangka. Duri nangka kelihatan tajam dan rapat antara satu sama lain pada peringkat muda. Apabila buah mencapai peringkat matang, duri semakin tumpul dan menjarak antara satu sama lain. Buah yang matang juga mempunyai tangkai yang kelihatan mengecut dan bahagian absis pada tangkal buah membengkak. Apabila buah dijentik atau diketuk, buah nangka yang matang mengeluarkan bunyi kosong (tidak padat).
Buah nangka dipetik dengan memotong tangkai buah dengan sekateur atau pisau. Kadangkala buah dituai dengan cara menolaknya ke arah atas sehingga tangkai buah terpisah daripada pokok.
Nanas
Nanas atau nama botaninya Ananas comosus dari keluarga Bromeliaceae adalah tanaman tropika yang dipercayai berasal dari Amerika Selatan, la banyak ditanam di Thailand, Filipino, Amerika Selatan dan Afrika. Di Malaysia, Nonas banyak ditanam di negeri Johor, Selangor, Kelantan dan Pulau Pinang.
Antara varieti Nanas yang disyorkan untuk ditanam ialah Sarawak, Gandol, Mauritius (Moris), N36 dan Josapine. Terdapat tiga kumpulan kultivar nanas yang ditanam di Malaysia, iaitu kumpulan Cayenne, Spanish dan Queen.
- Sarawak
- Smooth cayenne
- Hilo
- Nanas Merah (Singapore Spanish)
- Masmerah
- Nanas Hijau (Selangor Green)
- Nangka
- Gandol (No. 19 atau 'java hybrid')
- Betik
- Moris (Mauritius)
- Bintangor (Moris Sarawak)
- Nanas Moris
- Nanas Sarawak
- Nanas Pada (Nanas Sawit)
- Nanas Josapine (A25-34)
- Nanas Maspine
NANAS MORIS:
Moris dan Sarawak adalah dua varieti utama nanas segar yang ditanam pada masa ini. Kedua-dua varieti nanas ini mempunyai kelemahan masing-masing. Nanas Moris kecil, isi berwarna keemasan, agak kering, rangup dan mempunyai kandungan gula yang tinggi. Walau bagaimanapun bagi nanas jenis ini buahnya mengecil di hujung dan daunnya berduri dan ini merumitkan pengurusan pengeluarannya.
Indeks kematangan Nanas Moris
Indeks 1 | : | Keseluruhan mata buah berwarna hijau terang - belum matang - belum boleh dituai |
Indeks 2 | : | Keseluruhan mata buah berwarna hijau tua berkilat dengan sedikit kuning diantara mata di pangkal buah - peringkat pecah warna (buah matang) - belum sesuai dimakan segar - sesuai dieksport melalui laut |
Indeks 3 | : | Keseluruhan mata buah berwarna hijau tua dengan 2-3 mata di pangkal buah hijau kekuningan - buah matang - boleh dimakan segar tapi belum enak - sesuai dieksport melalui laut dan udara |
Indeks 4 | : | 25% mata buah berwarna kuning - buah mulai masak - boleh dimakan segar - sesuai dieksport melalui udara |
Indeks 5 | : | 50% mata buah berwarna kuning oren - buah masak - baik untuk dimakan segar - tidak sesuai untuk dieksport |
Indeks 6 | : | Lebih 75% mata buah berwarna kuning oren - buah masak - baik untuk dimakan segar - tidak sesuai untuk dieksport |
Indeks 7 | : | Keseluruhan mata buah berwarna kuning oren - buah masak ranum - masih boleh dimakan segar - tidak sesuai untuk dieksport |
NANAS SARAWAK:
Bagi nanas Sarawak pula, buahnya besar, mempunyai isi yang berwarna pucat, tidak rangup dan berair. Varieti Sarawak juga menghadapi masalah pembungaan yang terlalu rendan terutama di kawasan gambut. Kedua-dua varieti (Moris dan Sarawak) ini juga rentan terhadap gejala teras hitam (black heart disorder) akibat penyimpanan pada suhu rendah.
NANAS PADA (NANAS SAWIT)
Nanas Pada ialah nama diberikan oleh Jabatan Pertanian Sarawak kepada nanas yang popular dengan nama 'Nanas Sawit' di Mukah dan Dalat.
NANAS JOSAPINE:
Varieti ini jauh lebih baik daripada Moris dan Sarawak. Rintang terhadap gejala teras hitam. Oleh itu ia berpotensi untuk pasaran eksport melalui pengangkutan laut dengan menggunakan kontena berhawa dingin. Selain daripada itu nanas ini juga lebih manis, rangup dan kering, sesuai untuk hidangan segar.
Berasaskan sistem pemilihan, nanas ini dikenali sebagai A25-34, tetapi nama komersilnya ialah Josapine, iaitu singkatan nama hasil kacukan nanas Johor (induk betina) , Sarawak (debunga) dan 'Pineapple' (bahasa Inggeris untuk nanas).
Ciri-ciri Utama Josapine:
- Pokok sangat subur, boleh dihormon pada umur 9 bulan.
- Daun hijau keunguan, tidak beduri.
- Saiz jambul sederhana, kadang-kadang lebih daripada satu.
- Biasanya 1-2 sulur buah / pokok.
- Sulur dan ratunnya baik.
Perbandingan ciri-ciri Josapine dengan Moris dan Sarawak adalah seperti berikut:-
Varieti | Berat (kg) | Empulur mm) | Jumlah Pepejal Laut (%) | Asid %) | Bil Sulur Buah) | Duri | Berbuah Awal | Kualiti Penyimpanan | Gejala Teras HItam | Tindak Balas Berbunga |
A25-34 | 1.3 | 28 | 16.8 | 0.63 | 2.-3 | - | ***** | ***** | r | ***** |
Moris | 1.0 | 24 | 15.9 | 0.49 | 0 | - | **** | *** | tr | ***** |
Sarawak | 2.2 | 28 | 13.7 | 0.61 | 0 | - | * | *** | tr | ** |
Petunjuk: ***** = sangat baik r = rintang
* = tidak baik tr = tidak rintang
* = tidak baik tr = tidak rintang
Ciri-ciri Pembungaan dan Pembuahan:
- Tindakbalas pembuangan dengan bahan pengaruh sangat baik (90-100%).
- Berbuah awal - dari aruhan bunga hingga peringkat putik bunga mengambil masa 30 hari.
- Dari aruhan bunga hingga pemetikan buah mengambil masa 127 hari.
- Hari 60 tan/ha. bagi tanaman pertama.
Ciri-ciri Buah:
- Kulit buah muda yang berwarna ungu gelap berubah menjadi merah jingga apabila masak.
- Buah berbentuk silinder.
- Matanya besar membonjol, iaitu seperti nanas Spanish.
- Buah bersaiz sederhana (1.2 - 1.5 kg).
- Isi buah kuning keemasan dengan tekstur yang agak rangup dan kering.
- Sangat manis (TSS 16-17%) dengan perisa asid yang seimbang.
- Penyimpannya baik, kualiti buah tidak berubah walapun buah sudah terlalu masak.
- Tiada tanda gejala teras hitam berlaku dalam buah apabila buah disimpan pada suhu 10%oC
selama 2 minggu dan didedahkan pada suhu bilik selama 5 hari.
Iklim dan Tanah:Nanas sesuai ditanam di kawasan yang mempunyai cuaca yang panas, diantara 24oC-30oC. Sukatan hujan yang diperlukan ialah 100-150 sm setahun dan taburannya serata. Nanas boleh hidup di kebanyakan jenis tanah dan hidup subur di tanah gambut, diantara pH 4.5-6.0. Perparitan sempurna diperlukan sekiranya tanah sentiasa lembap dan terlalu masam. Nanas sesuai ditanam di tanah rendan dan rata.
Penyediaan Tanah:Tanah perlua dibersihkan daripada semak samun dan dibajak dan digembur sebelum menanam (tanah gambut tidak perlu dibajak). Tanah perlu dikapur sekiranya pH terlalu rendah (bawah pH 4.5)
Amalan Kultur:
- Bahan tanaman biasanya terdiri daripada jambul dan sulur.
- Jarak tanaman 90 cm x 60 cm x 30 cm (2 baris berkembar) dengan sistem penanaman pokok utama disyorkan bagi mendapat hasil dan mutu buah yang seragam.
- Pembajaan di tanah gambut menggunakan 435 kg amonium sulfat + 6 kg CIRP + 163 kg 'Muriate of potash' sehektar setiap kali pembajaan pada 2.5 dan 8 bulan selepas ditanam. Manakala di tanah mineral, baja NPK 15:15:15 sebanyak 860 kg sehektar setiap kali pembajaan pada 2 dan 5 bulan selepas ditanam dan NPK Mg 12:12:17:2+TE pada kadar yang sama pada 8 bulan selepas ditanam disyorkan.
- Baja semburan mengandungi campuran 42 g kumprum sulfat, 42 g zink sulfat, 21 g ferus sulfat, 640 g kapur dan 640 g urea dalam setiap 18 liter air. Penyemburan dibuat pada 1 dan 4 bulan selepas ditanama bagi kedua-dua jenis tanah.
- Pengaruhan bunga pada masa 9 bulan selepas ditanam dengan menggunakan etefon (300 bahagian/juta) dan 3% urea (40 ml sepokok).
- Buah dipetik pada peringkat 'dua mata' matang.
Pembajaan
Pusingan | Masa | Jenis Baja | Kadar/Hektar |
1 2 3 4 5 | Sebelum menanam Semasa menanam 3 bulan 6 bulan 9 bulan | Kapor CIRP NPK 12:12:17:2 NPK 12:6:22:3 NPK 12:6:22:3 | 2.5 tan 200 kg 200 kg 500 kg 500 kg |
Racun Serangga untuk kawalan perosak serangga
Bil | Racun | Bahan Aktif | Kadar | Jumlah/ha | Ketinggian Kemasaman Tanah |
1 2 3 4 5 6 | Carbaryl Dimethoate Amitraz Mercaptodimethur Diazinon Cypermethrin | 85% 38% 20% 50% 52% 5.5% | 9g / 4.5 lit.air 6 ml / 4.5 lit.air 10 ml / 4.5 lit.air 10 g/10 lit. air 7.5 ml / 4.5 lit.air 7.5 ml / 4.5 lit.air | 1.8 kg 1 lit 0.8 lit 500 g 1.5 lit 1.3 lit | 7 14 7 7 7 7 |
Racun Untuk Kulat
Bil | Racun | Nama Dagangan | Bahan Aktif | Kadar Bancuhan | Ketinggian Kemasaman Tanah |
1 2 3 4 | Mancozeb Maneb Copper oxychloride Tridemorph | Dithane M-45 Pro-Maned 80 Zepercide 870 Calixin | 80% 80% 87% 84.3% | 7-9/4.5 lit.air 30-40/18 lit.air 10-20 g/10 lit.air 5 ml/4.5 lit.air | 7 14 7 7 |
Kawalan Rumpai:Dalam masa 6 bulan pertama selepas menanam, kerja merumput hendaklah dilakukan setiap 3 bulan ekali. Selepas itu, merumput boleh dikurangkan sehingga 6 bulan sekali.
Kawalan Jambul dan Sulur:Jambul buah dan sulur tangkai perlu dibuang apabila panjangnya mencapai 2.5 - 6.5 sm untuk membaiki bentuk dn memudahkan tumbesaran buah. Hanya 2 sulur disimpang pada setiap pokok untuk dijadikan bahan tanaman.
Indeks Kematangan Nanas Josapine
Indeks 1 | : | Keseluruhan mata berwarna unggu gelap dengan braktea berwarna kemerahan. - buah belum matang - isi buah keputih-putihan dengan sedikit warna keemasan. - belum sesuai untuk dituai. |
Indeks 2 | : | Kebanyakan mata berwarna hijau gelap dengan warna kehitaman antara mata. Braktea kekeringan, berwarna putih. - buah telah matang (peringkat pecah warna) - 50% isi berwarna keemasan - belum sesuai dimakan segar - boleh dieksport melalui laut |
Indeks 3 | : | Buah berwarna hijau gelap dengan 1-2 mata di bahagian pangkal buah bertukar warna keorenan. - buah matang hijau - 75% isi berwarna keemasan - boleh dimakan segar tapi masih belum enak - sesuai untuk ekport melalui laut dan udara |
Indeks 4 | : | Lebih kurang 25% mata buah berwarna keorenan. - buah suku masak - lebih 75% isi berwarna keemasan - isi pejal, berjus, manis dan sedikit harum - baik untuk dimakan segar - sesuai untuk pemprosesan minuman - sesuai untuk eksport melalui udara. |
Indeks 5 | : | Lebih 75% mata berwarna keorenan - buah separuh masak - keseluruhan isi berwarna keemasan - isi pejal, berjus, manis dan harum - baik untuk dimakan segar - baik untuk pemprosesan minuman - masih boleh dieksport melalui udara |
Indeks 6 | : | Lebih kurang 75% mata buah berwarna keorenan - buah tiga suku masak - isi kurang pejal, sangat berjus, manis dan harum - masih boleh dimakan segar - tidak sesuai untuk eksport |
Indeks 7 | : | Keseluruhan buah berwarna oren - buah masak penuh - isi lembik, sangat berjus, manis dengan sedikit kemasaman - masih boleh dimakan segar tapi kurang enak - tidak sesuai untuk eksport |
NANAS MASPINE:
Maspine berasal dari kumpulan nanas 'Manzanah' iaitu daripada jenis buah yang mempunyai ciri-ciri daun tidak berduri (piping-leaf). Ia telah dibangunkan dan dinamakan '73-50' oleh Institut Penyelidikan Nanas di Hawaii yang telah ditutup pada 1975. Maspine ialah hibrid yang kompleks yang berasal dari kacukan antara kultivar Cayenne, Perolera, Pernambuco, Spanish dan Queen.
Di Malaysia, ia telah diperkenalkan di MARDI Pontian melalui program pertukaran germplasma dengan Stesen Penyelidikan Hortikultur Maroochy, Australia pada Mac 1993. Dua sulur daripada setiap lima hibrid 'piping-leaf' telah diperkenalkan dan setelah melepasi kuarantin, ia ditanam di MARDI Pontian untuk pemerhatian dan kajian. Lewat tahun 1994, tiga hibrid iaitu '53-116', '59-656' dan '73-50' (Maspine) telah dipilih dalam penilaian generasi pertama. Hibrid yang dipilih ini dibiakkan menggunakan teknik tunas daun dan 'quartering'.
Pada tahun 1996, sebanyak 50 pokok dari setiap hibrid hasil penilaian generasi kedua ditanam dalam barisan progeni untuk penilaian seterusnya. Selepas hasil dituai, jambul dan tangkai digunakan sebagai bahan tanaman untuk plot percubaan di Pontian pada tahun 1999. Secara keseluruhan, hibrid '73-50' (Maspine) adalah yang terbaik berbanding dengan hibrid lain serta kultivar tempatan. Ciri-ciri Maspine adalah seperti berikut:-
- Ciri-Ciri Tampang
- Pokok subur dan sederhana tinggi.
- Daun tidak berduri.
- Saiz jambul sederhana besar (sebagai bahan utama pembiakan).
- Biasanya jarang mempunyai sulur tangkai, sulur angin dan sulur bawah.
- Ciri-ciri Pembungaan
- Tindak balas pembungaan lebih daripada 80%.
- Pengeluaran jambak bunga 37 hari selepas aruhan hormon.
- Ciri-ciri Buah
- Buah berbentuk silinder dengan sisi bersegi.
- Kulit nipis mempunyai kadar perolehan yang tinggi.
- Bersaiz sederhana dan beratnya lebih kurang 1.8 kg.
- Isi bewarna kuning keemasan.
- Kandungan gula tinggi iaitu lebih 16%.
- Kandungan asid rendah (0.58%).
- Rasanya manis dan enak, sesuai dijadikan pencuci mulut.
- Hasil
- Lebih kurang 40% lebih tinggi daripada Gandul dan 60% lebih tinggi daripada Josapine.
- Rintang kepada penyakit reput teras.
- Lebih mudah sesuai dengan pelbagai keadaan alam sekitar.
- Ciri-ciri Pengalengan
- Kadar perolehan yang lebih baik (20%) berbanding dengan Gandul (16-18%).
- Kandungan gula yang tinggi 14-17% sebelum diproses dan 16-18% selepas diproses.
- pH dan tahap keasidan sesuai untuk pengalengan.
- Isi berwarna kuning keemasan yang menarik serta tidak mudah pecah setelah dipotong.
- Isi buah bersih dan bebas daripada bintik-bintik.
- Garis pusat empulur buah kurang daripada 30 mm.
- Secara keseluruhan industri atau pengilang berpuas hati dengan kualiti varieti ini.
Benih Maspine dihasilkan melalui teknik 'quartering' dan ketulenan klon dijamin. Terdapat lebih 12,000 sulur telah disediakan untuk hibrid ini. Benih ini akan dibiakkan seterusnya dengan menggunakan teknik 'quartering' untuk mencapai sasaran 128,000 sulur pada hujung tahun 2006.